Hakkını bilmeyen binlerce dul-yetim var
2008 yılında Konya SGK İl Müdürlüğü’nde sadece 1 saat kadar arşivde araştırma yapmıştık. Sadece 1 saat içinde 1963 dulun gerek kocasından gerekse de karısından dul aylığı alma hakkı olduğu halde bilmediklerinden SGK’dan talep etmediklerini görmüştük. Tıpkı Onlar gibi ülkemizde binler dul ve yetim SGK’dan aylık alma hakları olduğu halde bilmediklerinden başvurmuyor. Devlet de gelin hakkınız var demiyor.
Merhaba Ali bey, insanlara yardımınız mükafatını mutlaka Allah size verecektir. Hemen soruma geceyim. 2003’de memur olan dedem (annemin babası) vefat etti emekliydi.
2006’da babam vefat etti babam da Bağ-Kur emeklisiydi. Annem sadece babamın maaşını alıyor. 2003’te ölen babasının maaşını alabilir miydi hiç başvuru yapmadık şimdi neler yapabiliriz? M. Zenderlioğlu
Sayın okurum, bizim ülkemiz mevzuatına göre, okuma yazma bilmese bile bütün vatandaşların her Kanun’u, yönetmeliği, tebligi, genelgeyi en ince detayına kadar bilir ve kendi hakkını kendisi devletten yazılı talep eder. Avrupa ve ABD’de ise devlet her vatandaşına haklarını hatırlatıcı yazı göndermek zorundadır. Mesela siz ABD’de yaşıyor olsaydınız ölümden sonra, annenizin ve sizin haklarınızı hatırlatıcı yazı gelecek ve başvuru formlarını da göndereceklerdi.
***HAKKINI BİLMEYEN BİNLERCE İNSAN VAR
Ülkemizde herhangi normal bir vatandaşın yasaları okuma gibi bir alışkanlığı yoktur, okusa da gerçek manada anlaması da zordur. Zira her madde başka kanun veya maddelere yapılan atıflarla doludur. Bu sebeple yasal haklarını bilmeyen, bilmediği için aç bi aç dolaşan binlerce dul (erkek-kadın) veya yetim var. 2008 yılında Konya SGK İl Müdürlüğü’nde sadece 1 saat kadar arşivde araştırma yapmıştık. Sadece 1 saat içinde 1963 kadar dulun gerek kocasından gerekse de karısından dul aylığı alma hakkı olduğu halde bilmediklerinden SGK’dan talep etmediklerini görmüştük. Tıpkı Onlar gibi ülkemizde binler dul ve yetim SGK’dan aylık alma hakları olduğu halde bilmediklerinden başvurmuyor. Devlet de gelin hakkınız var demiyor.
***ANNENİZ HEM BABASINDAN HEM KOCASINDAN AYLIK ALABİLİR
Annenizin hem babasından 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu gereğince yetim aylığı alma hakkı var (en düşük 856 lira aylık). Ayrıca, halen aldığı Bağ-Kur’dan (kocasından) dul aylığı hakkı da var. Bilmediğinizde dedenizden (anneniz için babasından) yetim aylığı başvurusu yapmamışsınız. Bu sebeple de devlet 6 yıldır size yetim aylığı vermediğinden kârlı olmuş. Yine 5434 sayılı Kanuna göre beş yıl içinde istenmeyen dul-yetim aylıklarını isteme hakkınız da yok ama ben önce başvurunuzu yapmanızı ve annenize yetim aylığı bağlattıktan sonra geçmiş aylıkları istemenizi, SGK ödemezse de dava etmenizi tavsiye ederim.
***HERKESİN BİR SOSYAL GÜVENLİK DANIŞMANI OLMALI
Sosyal Güvenlik Haklarımız biz daha anne karnına düştüğümüz andan itibaren bazen de tüp bebek uygulaması ile Sosyal Güvenlik sistemi bizi babamızdan aldırıp, annemizin karnına düşürür. Yani, biz daha dünyaya gözlerimizi açmadan sosyal güvenlik haklarından yararlanmaya başlarız. Bütün yaşamımız süresince de sosyal güvenlik hak ve borçlarımız olur. Sonra da vefat ederiz ama sosyal güvenlik hak ve borçlarımız bizden sonra eş ve çocuklarımızla devam eder. Bizden daha uzun yaşayan bir sosyal güvenlik hak ve borçlarımız var. Eğitim hayatımızın hiçbir evresinde, ilköğretim, lise ve üniversitede bize en temel haklarımızdan biri olan sosyal güvenlik hak ve borçlarımızı öğretmezler. Marulu nasıl yıkayacağımızı, hayatımızda hiç kullanmayacağımız limiti-türevi-integrali öğretmek için 3 yılımızı yerler ama haklarımızı öğretmezler. Sosyal Güvenlik sisteminden gelen haklarımızı bilmediğimiz ve öğretmedikleri gibi hayatımızın üçte ikisini günümüzün ise en az yarısını geçirdiğimiz çalışma hayatımız ile de ilgili herhangi bir bilgilendirme yapılmadan okullarımızı bitirince iş hayatına atılırız. Bu arada işçi nedir, memur nedir, işveren kimdir, işveren vekili kimdir bilmeyiz. Fazla mesai, yıllık izin gibi İş Hukukundan kaynaklanan haklarımızı da bilmeden, yüzme bilmeyenin havuza atlaması gibi hayata dalarız.
İşçiler haklarını ve borçlarını bilmiyor da işverenler biliyor mu? Onlar da bilmiyor ve zira öğrenebilecekleri resmi bir kurum-yer yok.
***SOSYAL GÜVENLİK UZMANLARI
Her yıl bir defa Eylül ayında 25 kişi üniversite mezununu alıp eğitiyorum. Yedi hafta sonu süren bir sosyal güvenlik-iş hukuku uzmanlık eğitimi veriyorum. Üç yüzden fazla da uzman yetiştirdim, yetiştirmeye devam ediyorum. Bunu da beynimdeki bilgiler toprak olmasın, başka beyinlere de aktarayım, bilgi paylaşıldıkça büyür düsturuyla gerçekleştiriyorum. Yetiştirdiğim uzmanlar çeşitli ile ve ilçelerde açtıkları bürolar ile halkımı aydınlatıyor ve yol gösteriyorlar. Kendileri de hizmetlerine karşılık ekmek paralarını kazanıyorlar. Üstelik olaylara bakış açıları da tıpkı benim gibi millet yararına yani devletin (SGK’nın) sosyal güvenlik uzmanları değiller, Milletin Sosyal Güvenlik Uzmanları.
ALİ TEZEL 22.08.2012
