Dizilerde sigorta muamması
Soru: Sadettin Bey ben 1998 yılı SSK emeklisiyim. Şuan herhangi bir ajansa ya da mesleki kuruluşa kayıtlı olmaksızın dizi filim oyunculuğu yapmaktayım. Halen çalışmakta olduğum dizinin yapımcısıyla aramızda yazılı bir sözleşme olmaksızın, gider pusulası imzalayarak stopaj kesintili 1.750 TL net bölüm ücreti alıyordum. Sezon finalini yapmış olan bu dizide on bölüm oynadım. Beş bölümünün karşılığını imzaladığım bir gider pusulasıyla aldım. Ancak kalan beş bölüm için yapımcı firma şimdi benden makbuz düzenlememi istiyor. Bu durumda ne yapmalıyım? A.K.
Cevap: Değerli okurum, sosyal güvenlik sistemimizde üç tür sigortalılık söz konusudur;
1. Bir işverene bağımlı çalışanlar (SSK)
2. Bağımsız olarak kendi nam ve hesabına çalışanlar (Bağ-Kur)
3. Kamu çalışanları (Emekli Sandığı)
Bir kişi hangi sektörde hangi işi yaparsa yapsın, bir işverenin emir ve talimatı altında, işverenin belirlediği koşullarda ve yerde çalışıyorsa, SSK (4/a) kapsamında sigortalı sayılır. Dolayısıyla sigorta primleri de işverence ödenir. Bu anlamda siz ve sizin gibi binlerce dizi oyuncusu, yapımcı şirket veya ajans tarafından belirlenen koşullarda iş gördüğünüzden, sigortanızın bu şirketlerce yapılması gerekir.
Ancak sanatçılar için yapılan özel düzenleme gereği, bir işverenin yanında ay içindeki çalışma gün sayısı 10 günün altında kalanlar, sigorta primlerini kendileri öderler. Fakat emekli olanlar için bu durum geçerli değil. Normalde emekli çalışanlar için SGK’ya destek primi ödenirken, ayda 10 günden az çalışan emekli sanatçılar için SGK’ya prim ödemek gerekmiyor.
Senaristler Bağ-Kur’lu sayılır
Diğer taraftan işverene bağımlılığı bulunmaksızın, ortaya çıkardığı eser için ücret alan kişiler, bağımsız çalışan olarak Bağ-Kur (4/b) sigortalısı sayılır. Örneğin dizi senaristleri veya dizinin müziğini yapan müzisyenler genelde bu kategoridedirler. Zira bu kişiler işverenin emir ve talimatı altında olmaksızın, sadece belirli bir ürünü belirli bir tarihte teslim etmek üzere anlaşırlar.
Yukarıdaki açıklamaları özetlersek;
· Ayda 10 günden fazla çalışan dizi oyuncuları ister emekli olsun ister normal çalışan, işveren şirket (ajans, yapımcı vb.) tarafından sigortalı yapılır ve primleri işverenler tarafından ödenir.
· Ayda 10 günden az çalışan oyuncular emekliyseler, bunlar için SGK’ya prim ödenmez. Fakat 10 günden az çalışan diğer oyuncular, sigorta primlerini kendileri öderler.
· Senarist, müzisyen gibi eser sözleşmesi karşılığı ücret alan kişiler, serbest meslek mensubu olarak Bağ-Kur primlerini kendileri öderler.
Tekrar sorunuza dönersek, SSK emeklisi çalışan olarak ay içindeki çalışmanız 10 günden az ise, yapımcı şirket size gider pusulasıyla ödeme yapabilir ve sigortalı olarak bildirilmeniz gerekmez. Eğer çalışmanız 10 günden fazlaysa, yapımcı şirketin sizi SSK’lı olarak bildirmesi ve adınıza sosyal güvenlik destek primi ödemesi gerekir.
Gelen sorulardan anladığımız kadarıyla bazı yapımcı şirketler, işverenlik sıfatından ve dolayısıyla SGK’ya prim ödemekten kurtulmak için oyunculardan fatura ve makbuz kesmelerini istemeye başlamışlar. Güya bu şekilde oyuncular Bağ-Kur’lu sayılacaklar ve şirket de prim ödemekten kurtulacak. Oysa bir oyuncu, sırf yapımcı firmaya fatura/makbuz kesti diye Bağ-Kur’lu sayılmaz. Oyuncu, yapımcı şirketin belirlediği yerde, zamanda ve koşullarda çalışıyorsa, bal gibi SSK’lı sayılır ve primlerini yapımcı şirketin ödemesi gerekir. SADETTİN ORHAN
