Mevcut Trk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu’nun mkelleflere ykledii nemli ykmllklerden biri de, iletmelerinin mali durumunu, nc kiilerle ticari ilikilerini ve vergi ile ilgili hesaplarn tespit etmek amacyla ilgili kanunlarda belirtilen defterleri tutmak ve bu defterler ile defterlerdeki kaytlar tesvik eden belgeleri saklamaktr.
Mkellefler tutulan defterleri ve dzenlenen belgeleri, takip eden takvim ylndan balayarak VUK’a gre be yl ,TTK’ya gre ise on yl sre ile muhafaza etmek zorundadrlar.Yrrlkteki TTK’ ya gre “bu defter ve belgeler yangn, su baskn veya yer sarsnts gibi bir afet veya hrszlk sebebiyle ve kanuni saklama sresi iinde zyaa urarsa tacir zya rendii tarihten itibaren onbe gn iinde ticari iletmesinin bulunduu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir.”
Uygulamada sk sk karlalan bir durum olmasna ramen kullanlmam (bo) faturalarn yangn, su baskn veya yer sarsnts gibi bir afet, hrszlk veya herhangi bir sebeple zyaa urarsa izlenecek yol hususunda ne TTK’da (eski ve yeni) ne de VUK ‘ta herhangi dzenleme yoktur.Kt niyetli nc ahslarn elinde, kaybolmu veya alnm bo faturalar iletmeler iin saatli bomba niteliindedir.Bu bo faturalar sahte ve muhteviyat itibariyle yanltc belge ticareti yapan ahslar tarafndan kullanlabilmektedir.Bu faturalar eitli iletmelere bedel karlnda satlmakta o iletmelerde bu faturalar kaytlar altna almaktadr. ncelemeler srasnda bu faturaya rastlayan inceleme eleman, faturay dzenlemi grnen iletmeye dnmekte onun kaytlarnda bu faturalarn yer alp almadn tespit etmekte, bu faturalarn haslata intikal ettirilmedii dorultusunda raporlar yazabilmektedir. Mkellefin bo faturalar kaybettiinde yapt veya yapmad ilemlere gre iletmenin sahte belge ticareti yaptna veya belge ibraz etmediine dair raporlar yazlabilmektedir. Sadece bo faturalarnz kaybetmekle, iletmenizin faaliyetleriyle dorudan ilgisi bulunmayan vergi ve cezalar demekle kalmann yannda, ticari hayatnza ekil veren “ticari itibarnz” kaybetme riski ile de kar karya kalabilirsiniz. Dantay Dokuzuncu Dairesi’nce verilmi bir karar’da, “Ykml tarafndan inceleme elemannca verilen ifadede, fatura cildinin kullanlmak zere ofre verildii, kaybolmas nedeniyle ibraz edilemedii belirtilmi ise de, bu husus somut belgelerle kantlanamamtr.” baresine yer verilerek mkellef hakknda kaaklk suundan ilem yaplmasna karar verilmitir. zlerek belirtmek isteriz ki, ou iletme sahibi ve yneticisi bu vahim tablonun farknda deildir.
Faturalarn kaybolmas noktasnda en nemli husus, Belgesi kaybolan mkellef, sz konusu belgelerin kullanlmas halinde, ancak ve ancak bu belgelerin kendi firmas tarafndan dzenlenmediini ispat etmesi durumunda herhangi bir vergisel ceza ile muhatap olmaz. Ancak bu durumu ispatlayamazsa vergi tarhiyatyla kar karya kalabilir. Bu ispat teminen, bo faturalarn kayp edilmesi durumunda ncelikle iletme ierisinde yetkililerce tutanak tanzim edilmelidir.Kaybolan veya alnan faturalarn seri ve sra numaralar detayl olarak tutanakta belirtilmelidir. Durum ulusal veya yerel bir gazete de ilan edilmelidir. Her ne kadar Yargtay 11. Hukuk dairesinin, bo faturalarn TTK’ da belirtilen tacirin “saklamakla ykml olduu defterler ve belgeler” arasnda saylmad gerekesiyle, zayi belgesi istenemez karar olsada, bal bulunan ticaret mahkemesinden 15 gn iinde “zayi belgesi” talep edilmelidir. flatpack kitchens . Bu bavuru bize gre TTK’nn ( eski ve yeni) “Her tacirin, ticaretine ait btn faaliyetlerinde basiretli bir i adam gibi hareket etmesi gerekir.” hkmnn getirdii bir zarurettir. pass a drug test . Tacir bu talep ile hsnniyetini ortaya koymaktadr. leride karlalabilecek olumsuz durumlarda tacirin en nemli savunma dayana gstermi olduu bu hsnniyet olacaktr. Eer zayi belgesi verilirse tutanak, gazete ilan ve zayi belgesi bir dileke ekinde bal bulunan vergi dairesine bildirilmelidir. Eer mahkeme zayi belgesi talebini yukarda belirttiimiz gereke ile geri evirirse dileke ekine bu red karar alnarak yine tutanak ve gazete ilan ile birlikte bal bulunulan vergi dairesine bildirimde bulunulmaldr. Vergi dairesine verilecek dilekenin ekinde kaybolan faturadan n- ceki ve sonraki faturalarn fotokopileri ile bu faturalara ilikin yevmiye kaytlarn almann da faydas vardr. Yukarda belirttiimiz durumlar bo faturalarn kaybolmas durumu ile ilgilidir. Bo faturalarn alnmas durumunda ise yukarda belirttiimiz ilemlerin yannda ncelikle savcla bavurulmas gerektii tabiidir.
Grlecei zere kullanlmam faturalarn kaybolmas durumunda ne yaplaca konusunda mevzuat anlamnda boluk yer almaktadr. Yeni TTK’da da bu duruma ilikin herhangi bir dzenleme yer almamaktadr. Yukarda belirttiimiz yolu izleyerek bo faturalarn kaybedilmesi durumunda karlalacak risklerin minimuma indirilecei kanaatindeyiz.
smail Hakan Hamurcu
E.Vergi Denetmeni
a>
