Emeklilik Hükümetin elinde, isterse geciktirir
2012 2013 yılı emeklilik haberleri emeklilik şartları ve emeklilikteki son durum
Hükümet isterse emeklilik gecikir
Maliye Bakanı Şimşek’in açıklamalarının ardından Türkiye emeklilik sistemine kilitlenmiş durumda. Gündemde 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların emeklilik yaşının yükseltilmesi var. Anayasa Mahkemesi’ne göre emeklilik şartlarında kazanılmış hak değil, beklenen hak vardır. Bu da her zaman değiştirilebilir. Ancak yapılacak artışın her kademe için aynı olması gerekiyor. Aksi halde Anayasanın eşitlik ilkesine aykırılık gerekçesiyle iptali söz konusu olabilir
Önce Maliye Bakanı Şimşek, ‘Dünyada emeklilik yaşının 48-49 olduğu başka ülke yok. Ama Türkiye’de bu devam ediyor’ dedi. Sisteme 2012 yılında 69 milyar lira aktarıldığını, 2013′te bu rakamın toplam 72,9 milyar liraya çıkacağını, bu toplamın içinde açığın finansmanı için 25 milyar liralık harcamanın bulunduğunu söyleyen Şimşek’in, sosyal güvenlik harcamalarını azaltmaya yönelik bir çalışmalarının olduğunu da belirtmesi, emeklilik yaşının yükseltileceğinin sinyali olarak algılandı ve çeşitli senaryolar üretilmeye başlandı.
Emeklilik yaşının yükletileceğine ilişkin olarak basında çıkan haberler kendisine hatırlatılarak, böyle bir çalışmanın olup olmadığı sorulan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, önce ‘Ne hükümetimizin ne de bakanlığımızın gündeminde emeklilik yaşının yükseltilmesine ilişkin bir çalışma yok’ dedi. Ardından Ali Tezel, ‘Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik’in her kadar böyle bir çalışma olmadığını söylese de, sosyal güvenlik açıklarının kapatılması için bakanlara sunum yaptığını’ öğrendiğini, sunumun ‘kademeli emeklilik yaşının 53 veya 60′a çıkarılması gerektiği kararının Başbakan’a ait olduğu sonucuyla bittiğini’ yazdı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, ‘Ne hükümetimizin ne de bakanlığımızın gündeminde emeklilik yaşının yükseltilmesine ilişkin bir çalışma yok’ dese de görünen o ki emeklilik yaşının yükseltilmesi ile ilgili bir irade ortaya çıkmış. Ancak piyango kimlere vuracak o belli değil. Yetkili ağızlardan net açıklamalar yapılmadığı için de konuyla ilgili olarak çeşitli senaryolar üretiliyor.
PİYANGO KİMLERE VURABİLİR?
Mevcut düzenlemelere göre ilk defa;
l 8 Eylül 1999 tarihinden önce,
l 8 Eylül 1999-30 Nisan 2008 arasında
l 30 Nisan 2008 tarihinden sonra,
sigortalı olanlar olmak üzere emeklilik yaş şartları farklı olan üç grup sigortalı var.
Bunlardan 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında sigortalı olanlarda yaş şartı kadınlar için 58, erkekler için ise 60.
30 Nisan 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar ile sigortalı olacaklarda yaş şartı kadınlarda 58, erkeklerde 60 olmakla birlikte, emeklilik yaşı 2035′den sonra prim gün sayısını dolduracakları tarihe göre kademeli olarak artıyor ve 2048′den itibaren 65 yaşta eşitleniyor.
REFORMLARIN SONU BİR TÜRLÜ GELMİYOR
l 8 EYLÜL 1999 tarihine kadar emeklilikte yaş şartı aranmıyordu. 18 yaşında işe girerek 20 yıllık sigortalılık süresini dolduran kadınlar 38, 25 yıllık sigortalılık süresini dolduran erkekler ise 43 yaşında emekli olabiliyordu.
l SOSYAL güvenlik ciddi yük oluşturunca zamanının hükümeti tarafından ‘reform!’, kamuoyunda ise ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırılan ve 8 Eylül 1999′da yürürlüğe konan 4447 sayılı yasa ile emeklilikte yaş şartı getirildi.
l EMEKLİLİK yaşı, ilk defa bu tarihten sonra sigortalı olan kadınlar için 58, erkekler için 60 olarak kabul edildi. l 80 yıl değiştirilmeyeceği açıklanan ‘reform kanunu’ 8 yıl bile geçmeden (2006 yılında) ‘yeni bir sosyal güvenlik reformu’ kanunu ile değiştirildi.
l ÖNCE Cumhurbaşkanı tarafından Meclise iade edilen, sonra bazı maddeleri Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 5510 sayılı yeni sosyal güvelik yasası 2008 yılında yürürlüğe girdi. Bu defa emeklilik yaşı kademeli olarak kadın ve erkeklerde 65′e çıkarıldı.
‘48 yaşında emekli olunmaz’
MALİYE Bakanı’nın eleştirisi 48-49 yaşında emeklilik olduğuna göre bu iki grup sigortalı için emeklilik yaşının yükseltilmesi ihtimal dahilinde gözükmüyor. Ancak 30 Nisan 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar için 2036′dan itibaren öngörülen yaş artışının başlangıç tarihinin öne çekilmesi söz konusu olabilir. Bu da bugünden yarına çözüm olamayacağı için geriye 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanların mevcut kademeli emeklilik yaşlarının yükseltilmesi kalıyor.
Yeni yasaya tabi tutulmadı
8 EYLÜL 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı Kanunla emeklilik yaşı, ilk defa bu tarihten sonra sigortalı olan kadınlar için 58′e, erkekler için 60′a yükseltilirken, 8.9.1999 tarihinden önce sigortalı olanların emeklilik şartları yumuşak bir geçişle kademeli olarak düzenlendi. 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan erkek ve kadın sigortalılar için öngörülen kademeli emeklilik şartları tablolarda verilmiştir. Tablolardan da görüleceği üzere, 8 Eylül 1999 tarihi itibariyle 23 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi olan erkek sigortalılar ile 18 yıl ve daha fazla sigortalılık süresi olan kadın sigortalıların kazanılmış hakları korundu. Bunlar yeni yasaya tabi tutulmayarak, eski yasa hükümlerine göre emekli olmaları sağlandı.
Her kademeye aynı artış yapılmalı!
ORTAYA konulan iradenin gerçekleştirilmesi ve yeni düzenlemenin Anayasa Mahkemesi’ne götürülmesi halinde de iptal kararı çıkmaz. Zira Anayasa Mahkemesi benzer konuda daha önce görüşünü ortaya koymuştu. Anayasa Mahkemesi’ne göre emeklilik şartlarında kazanılmış hak değil, beklenen hak vardır. Bu da her zaman değiştirilebilir. Ancak yapılacak artışın her kademe için aynı olması gerekiyor. Aksi halde Anayasanın eşitlik ilkesine aykırılık gerekçesiyle iptali söz konusu olabilir.
Standartlar diğer ülkelerle aynı mı?
BUGÜNE geldiğimizde bakıyoruz ki sosyal güvenlik açıklarına çare olarak çıkarılan son sosyal güvenlik reform yasası da yaraya merhem olmamış. Son reformun dördüncü yılında yeni bir ‘reform!’ daha yapılarak kademeli emeklilik şartlarının değiştirilmesi, öngörülen yaşların yeniden yükseltilmesi düşünülüyor. Sanki her şeyimiz dünya ülkeleri standardındaymış gibi emeklilik yaşı konusunda dünya ülkeleri örnek veriliyor. Nedense hep dünya ülkelerinin çalışanların lehine olan standartları göz ardı edilip, aleyhine olan standartları kıyas konusu oluyor. Çalışma sürelerini, asgari ücretlerini, sosyal haklarını, emekli maaşlarını, kişi başına düşen milli gelirlerini değil de emeklilik yaşlarını örnek alıyoruz.
