Soru: “Sayın Şerif Bey. Babam felç geçirdi. Toplamda 2713 gün prim ödemişliği var. Malulen emekli olabilir miyiz? Malulen emekli olursak maaşımız düşük mü olur?” H. Ertan/İstanbul
KİMLER MALUL SAYILIR
SGK tarafından yetkilendirilen resmî ve üniversite hastanelerinin sağlık kurullarınca düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, kişinin ilk defa sigortalı olduktan sonra çalışma gücünü en az % 60 oranında yitirdiği SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar, malul sayılır. Diğer bir anlatımla usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu sigortalının malul olup olmadığına, SGK Sağlık Kurulu karar verir. Burada bir konuya dikkat çekmek istiyorum. İlk defa sigortalı olduğu tarihten önce malul olan ya da doğuştan malullük oranı olan %60 ve üzeri özürlü kişilerin malulen emekli olması mümkün değildir. Yani kişi sağlıklı iken sigortalı olacak ve sonrasında malul duruma gelmiş olacak ki; malullük aylığına hak kazanabilsin.
Sigortalıların veya hak sahiplerinin maluliyet ve iş kazası tespitine ve kontrol muayenelerine esas teşkil edecek sağlık kurulu raporları Sağlık Bakanlığı Eğitim Araştırma Hastaneleri, Devlet Üniversite Hastaneleri veya Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı Askerî Hastanelerce düzenlenir. İl sınırları içerisinde bu hastanelerin bulunmaması halinde Sağlık Bakanlığı tam teşekküllü hastanelerince sağlık kurulu raporu düzenlenebilir.
İlk defa sigortalı olduğu tarihte malul sayılacak derecede özrü bulunanlar SSK şartlarından emekli olabilmeleri için 15 yıl sigorta ve 3600 gün prim ödeme şartlarını sağlamalıdır. Bağ-Kur şartlarından emeklilikte ise aranan prim gün sayısı 3960 gündür. Yani doğuştan özürlü olan veya ilk defa sigortalı olduğu tarihte özrü bulunanlar da yaşa tabi olmaksızın erken emekli olabilmektedir.
Özetle; Malullük aylığı bağlanması için aranan şartları; malul olma, belli süre sigortalı olma, belli bir süre prim ödeme, işten ayrılma ve malullük aylığı için SGK’ya başvuruda bulunma şeklinde sıralayabiliriz.
1800 GÜN PRİM GEREKİR
Malullük aylığına hak kazanmak için malul sayılmak tek başına yerine getirilmesi gereken bir şart değildir. Bunun yanı sıra sigortalının en az 10 yıl sigortalılık süresinin bulunması, ayrıca en az 1800 gün prim ödemiş olması ve işten ayrılmış olması gerekir. Özellikle belirtmeliyiz ki, sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul ise sigortalılık süresi aranmaz, en az 1800 gün prim ödemesi yeterli olur. Örneğin; ilk defa 1 Mart 2003 tarihinde sigortalı olan ve malul sayıldığı 15 Ekim 2012 
tarihine kadar 2400 gün prim ödeyen sigortalı, 10 yıl sigortalılık süresini tamamlamadığı için malullük aylığına hak kazanamaz. Ancak bu sigortalı için başkasının sürekli bakımına muhtaç kararı verilmişse, 10 yıl sigortalılık süresi aranmadığı için 1800 gün prim şartını gerçekleştirmesine bağlı olarak malullük aylığı bağlanır. Örnekteki sigortalının 01.02.1990-01.08.1991 tarihleri arasında askerlik yaptığı varsayıldığında, askerlik süresinin en az 4 aylık kısmının borçlanması halinde ilk defa sigortalı olduğu tarih 1 Kasım 2002 tarihine geleceğinden 10 yıl sigortalılık şartı sağlanır ve kişiye malullük aylık bağlanır.
MÜRACAATSIZ BAĞLANMAZ
Malul sayılan ve yeteri kadar sigortalılık süresi ile prim gün sayısı şartını yerine getiren sigortalılara Sosyal Güvenlik Kurumu kendiliğinden aylık bağlamaz. Malullük aylığı bağlanması için sigortalının mutlaka çalıştığı işten ayrılmış olması ve başvuruda bulunulmuş olması gerekir. Çalışırken malullük başvurusunda bulunanların malullük aylığı için aranan diğer şartları taşıdıkları anlaşılırsa bu kez malullük aylığı bağlanması için çalıştığı işten ayrılması beklenir. Yani çalışırken yapılan malullük aylığı başvurusu geçerlidir ve yeniden talepte bulunmasına gerek yoktur. İşten çıkılması yeterlidir.
Malullük aylığına başvuru için “Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi” adı verilen matbu belgenin doldurularak Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi yeterlidir. Daha önceden alınmış sağlık kurulu raporu olanların Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesine bu sağlık kurulu raporunu eklemesi gerekir. Daha önce Bağ-Kur sigortalılığı bulunanların bu sigortalılıkları nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması gerekir. Yani Bağ-Kur prim borcu olanlara, bu borcu ödemedikleri sürece malullük aylığı bağlanması mümkün değildir.
RAPORLARA İTİRAZ…
Malullük kararı SGK Sağlık Kurulunca verilir. Sigortalı ya da hak sahiplerinin SGK Sağlık Kurulunun verdiği raporlara karşı önce Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’na, buradan da olumsuz karar çıkması halinde İş Mahkemesine başvuru hakkı bulunmaktadır. SGK Sağlık Kurulu tarafından malul sayılmayan sigortalıların bu karara karşı itirazda bulunmaları halinde, itiraz dilekçeleri Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kuruluna intikal ettirilir. Çalışma gücü kayıp oranı % 60’dan az ama bu orana da çok yakınsa (% 58 gibi) ve durumu da sürekli kötüleşmekteyse sigortalının itiraz etmeksizin makul bir süre (2-3 ay gibi) sonra yeniden malullük başvurusunda bulunması durumunda sigortalı yeniden hastaneye sevk edilir.
AYLIĞIN BAŞLANGICI
Malullük aylığı;
Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi, yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini,
Malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini, takip eden ay başından itibaren başlar. Sigortalı, iş yerinden ayrıldıktan sonra Kuruma başvurarak kendisine malullük aylığı bağlanmasını istediğinde; sevk edileceği sağlık kurulunca düzenlenecek raporun tarihi, doğal olarak dilekçe tarihinden sonraki bir tarihtir. Bu rapora göre malûl sayıldığı takdirde, kendisinden yeni bir dilekçe alınmaz ve rapor tarihini izleyen ay başından geçerli olmak üzere aylık bağlanır.
