İş Çalışma Süreleri ve Fazla Çalışma Ücreti

Soru: Kanundaki ihbar süreleri kesin midir?

Cevap: Kanundaki ihbar süreleri asgari zorunlu süreler olup, bu sürelerin sözleşmeler (hizmet akitleri ya da toplu iş sözleşmeleri) ile artırılması her zaman olanaklıdır.

Soru: İşverenim denkleştirme uygulaması yapmak istiyor. Denkleştirme ne demektir?

Cevap: Denkleştirme; işverenin mevsim, kampanya, yoğun sipariş dönemleri vb. nedenlerle iki aylık bir dönem içinde (toplu iş sözleşmeleri ile dört ay olabilir.) yoğunlaştırılmış iş haftaları uygulaması demektir. Denkleştirmenin kanuna uygun olması için,- Sizin bu tür bir uygulamayı kabul etmeniz,-Yoğunlaştırılmış çalışmanın yapıldığı haftalarda dahi günlük çalışma sürenizin 11 saatten fazla olmaması,- İki aylık süre içinde ortalama haftalık çalışma sürenizin 45 saati aşmaması gereklidir.

Soru: İşverenim bayram sonrası verdiği izin için karşılığı telafi çalışması yaptırmak istiyor. Buna hakkı var mıdır?

Cevap: Evet. İşvereniniz, bayram tatiliniz dışında size izin kullandırmış ise (örneğin bayram tatili sonu hafta tatilinden önceki iki günü tatil ederek hafta tatili ile birleştirmiş ise), iki ay içinde çalışmadığınız bu günler için telafi çalışması yaptırabilir. Ancak bazı şartları vardır.-Telafi çalışması günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saten fazla olamaz.- Hafta tatili ya da ulusal bayram ve genel tatili günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.- Telafi çalışması yapılan saatler için fazla mesai ücreti ödenmez.

Soru: Fazla mesaimi hesaplarken ara dinlenmesini hesaba katacak mıyım?

Cevap: Hayır. Ara dinlenmesi çalışma süresinden sayılmaz. Örneğin 08:00-20:00 saatleri arası çalışıyor ve günde toplam 1.5 saat ara dinlenmesi kullanıyor iseniz, günlük çalışma süreniz 12 saat değil, 10.5 saattir.

Soru: Günde 7.5 saat çalışıyorum. Ara dinlenmem ne kadar olmalıdır?

Cevap: Kanunen ara dinlenmeniz yarım saat olmalıdır. Bu sürenin üzerinde ara dinlenmesi kullandırmak işvereninizin insiyatifindedir.

Soru: Günde 9 saat çalışıyorum. Ara dinlenmem ne kadar olmalıdır.

Cevap: Eğer 7.5 saatten fazla çalışıyor iseniz, ara dinlenmeniz en az bir saat olmalıdır. . Bu sürenin üzerinde ara dinlenmesi kullandırmak işvereninizin insiyatifindedir.

Soru: İşverenim gece vardiyasında beni 12 saat çalıştırıyor. Bu uygulama yasal mıdır?

Cevap: Hayır. Kanunen işçilerin gece çalışmaları 7.5 saatten fazla olamaz. Yani 7.5 saatten daha uzun süreli gece vardiyası olamayacağı gibi, gece vardiyasında fazla mesai yapmak da yasal değildir.

Soru: İşyerimde gece vardiyası kurmak istiyorum. Hangi şartları yerine getirmeliyim?

Cevap: – Öncelikle gece vardiyasını 7.5 saatten daha uzun olmayacak şekilde düzenlemeniz,- Gece vardiyasında çalıştıracağınız işçilerin sağlık durumlarının buna uygun olduğuna dair sağlık raporu almanız ve ayrıca bu işçileri iki yılda bir sağlık kontrolünden geçirmeniz, – Gece çalıştıracağınız işçilerin listesini ve sağlık raporlarını bağlı olduğunuz bölge müdürlüğüne vermeniz,- Gece ve gündüz vardiyası uyguluyor iseniz, en geç iki haftada bir vardiyaları değiştirmeniz,-Vardiya değişiminde işçilere en az 11 saat dinlenme vermeniz, gereklidir.

Soru: 13 yaşında bir çocuğu işyerimde çalıştırabilir miyim?

Cevap: Hayır. Genel olarak 15 yaşından küçük çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak on dört yaşını doldurmuş çocuklar, ilköğretimi tamamlamak kaydıyla, bedensel ve zihinsel gelişmelerine engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

Soru: 14 yaşını doldurmuş genç işçilerin çalıştırılabilecekleri hafif işler nelerdir?

Cevap: Bu işler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-1 nolu cetvelde sayılmıştır.

Soru: 15 yaşını doldurmuş 18 yaşını tamamlamamış genç işçiler hangi tür işlerde çalıştırılabilirler?

Cevap: Genç işçilerin çalıştırılabilecekleri işler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-2 nolu cetvelde sayılmıştır.

Soru: Çocuk işçilerin azami çalışma süreleri ne kadar olmalıdır?

Cevap: 14 yaşını bitirmiş 15 yaşını doldurmamış çocukların çalışma süresi günde 7, haftada 35 saatten daha fazla olamaz. 15 yaşını doldurmuş çocuk işçiler ise en fazla günde 8, haftada 40 saat çalıştırılabilirler.

Soru: Kadın işçiler hangi tür ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamazlar?

Cevap: Kadın işçilerin hangi tür ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacakları Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği’nde sayılmıştır. Söz konusu yönetmeliğin Ek-1 nolu çizelgesinde sayılan işlerden karşısında (K) harfi bulunmayanlarda kadın işçi çalıştırılamaz.

Soru: Kadın işçiler madenlerde çalıştırılabilir mi?

Cevap: Hayır. Kadın işçiler maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi yer altında yapılan işlerle, su altında yapılan işlerde çalıştırılamaz.

Soru: 18 yaşından küçük kadın işçiler gece vardiyasında çalıştırılabilir mi?

Cevap: Hayır 18 yaşından küçük kadın işçilerin gece vardiyasında çalıştırılmaları yasaktır.

Soru: Kadın işçilere gece vardiyasında çalıştırabilmek için hangi şartları yerine getirmeliyim?

Cevap: Gece postasında kadın işçi çalıştıracak işverenler;- Öncelikle kadın işçileri vardiya değişimlerinde işyerinden ikametgahına yakın bir merkeze götürüp getirecek servis aracı ayarlanmalıdır.- Gece vardiyasında çalıştıracakları kadın işçilerin isimlerini liste halinde bağlı oldukları Bölge Müdürlüğüne bildirmek,- Gece postasında çalıştıracakları kadın işçilere işe başlamadan önce sağlık raporu almak ve her 6 ayda bir muayenelerini tekrarlamak zorundadırlar.

Soru: Gece vardiyasında çalıştıracağım kadın işçilere sağlık raporlarını hangi kurumlardan alabilirim?

Cevap: İşyeri hekimi, işyeri ortak sağlık birimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırasıyla en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, Hükümet veya belediye doktorlarına muayene ettirerek sağlık raporlarını alabilirsiniz.

Soru: Gebe ya da emziren kadın işçiyi gece postasında çalıştırabilir miyim?

Cevap: Hayır. Kadın işçiyi gebeliğinin doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın işçiyi de ilk altı ay (bu süre doktor raporu ile bir yıla kadar uzatılabilir.) gece postasında çalıştıramazsınız.

Soru: Kadın işçiyi eşiyle aynı gece postasında çalıştırabilir miyim?

Cevap: Kadın işçinin eşi de aynı işyerinde veya bir başka işyerinde gece postasında çalışıyor ise, kadın işçinin talebi halinde, işveren onun gece postasını eşininki ile aynı gece postasına rastlamayacak şekilde düzenlemek zorundadır. Aynı şekilde kadın işçi eşi ile aynı gece postasında çalışma ister ise işveren bu talebi olanakları ölçüsünde yerine getirmek zorundadır.

Soru: Kadın işçileri gece postasında en fazla kaç saat çalıştırabilirim?

Cevap: Kadın işçilerin gece postasında 7.5 saatten fazla çalışmaları yasaktır.

Soru: Kadın işçilerin doğum izni ne kadardır?

Cevap: Kadın işçilerin doğum öncesi 8 hafta (çoğul gebeliklerde 10 hafta) ve doğum sonrası 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre içinde çalıştırılmamaları esastır.

Soru: Kadın işçi doğum öncesi iznini doğum sonrasına aktarabilir mi?

Cevap: Evet. Kadın işçi sağlık durumu uygun olursa doktorunun da onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışabilir ve kalan 5 haftalık doğum öncesi iznini doğum sonrası kullanabilir.

Soru: Kadın işçi gebeliği süresince çalışırken periyodik kontrollerini nasıl yaptırabilir?

Cevap: İşveren gebelik süresince kadın işçiye periyodik kontrolleri için ücretli izin vermek zorundadır.

Soru: Kadın işçi gebeliği süresince daha hafif bir işe geçebilir mi?

Cevap: Evet. Hekim raporu ile gerekli görüldüğü taktirde kadın işçi sağlığına uygun daha hafif bir işte çalıştırılır. Bu durumda işveren işçinin ücretinden indirim yapamaz.

Soru: Kadın işçi doğum sonrası ücretsiz izin alabilir mi?

Cevap: Evet. İsteği halinde kadın işçiye, toplam 16 haftalık (çoğul gebeliklerde 18 haftalık) doğum öncesi ve sonrası izninin dışında 6 aya kadar ücretsiz izin verilir.

Soru: Kadın işçinin emzirme izni ne kadardır?

Cevap: Kadın işçiye bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde 1.5 saat emzirme izni verilir?

Soru: Emzirme iznimi bölerek kullanabilir miyim?

Cevap: Evet emzirme iznini hangi saatler arasında ve kaça bölerek kullanacağını kadın işçi belirler.

Soru: Emzirme izni kullandığım için işveren ücretimden kesinti yapabilir mi?

Cevap: Hayır. Emzirme izni ücretli olarak kullandırılması gereken bir izindir.