Facebok Sayfamızı Beğenir misiniz?

Search

İşçi ücret alacakları ve çalışma hakları

Soru: Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi ne kadardır?

Cevap: Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır.

Soru: Ücret senet veya bono ile ödenebilir mi?

Cevap: Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geçerli parayı temsil ettiği iddia olunan bir senetle veya diğer herhangi bir şekilde ücret ödemesi yapılamaz.

Soru: Ücret yabancı para ile ödenebilir mi?

Cevap: Ücret, kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenebilir.

Soru: İşverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması veya iflası nedenleri durumlarında işçilerin ücretleri ne olur?

Cevap: İşverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması veya iflası nedenleri ile işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde geçerli olmak üzere, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan son üç aylık ücret alacaklarını karşılamak amacı ile İşsizlik Sigortası Fonu kapsamında ayrı bir Ücret Garanti Fonu oluşturulur.

Soru: İşçi, ücretinin ödenmesinin gecikmesi durumunda ne yapabilir?

Cevap: İşçi ücretlerinin ödenmemesi halinde 4857 sayılı İş Kanunun 24. maddesine göre iş akdini haklı nedenle feshedebileceği gibi, ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.

Soru: İşçi ücretlerinin ne kadarlık kısmına dokunulamaz?

Cevap: İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz.

Soru: Banka kanalıyla yapılan ödemelerde ücret hesap pusulası verilmesi zorunlu mudur?

Cevap: İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.

Soru: İşveren işçiye hangi durumlarda ücret kesme cezası verebilir ve bunun yasal üst sınırı nedir?

Cevap: İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.

Soru: Fazla çalışma ücreti nasıl hesaplanır?

Cevap: Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Soru: Fazla çalışma ve fazla süreli çalışma yapan işçi bu süre için serbest zaman kullanabilir mi?

Cevap: Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

Soru: Fazla çalışmanın yasak olduğu durumlar hangileridir?

Cevap: 63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.

Soru: İşveren işçiye zorla fazla çalışma yaptırabilir mi?

Cevap: İşveren işçiye zorla fazla çalışma yaptıramaz. Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.

Soru: İşveren işçiyi ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırabilir mi?

Cevap: Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir.

Soru: Hafta tatili ücretine ne zaman hak kazanılır?

Cevap: İşyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.

Soru: Genel tatil günlerinde çalışanların ücretleri nasıl ödenir?

Cevap: İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir.

Soru: Yıllık izin ücreti nasıl hesaplanır?

Cevap: Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.

Soru: İşçi yıllık izine hak kazanması için ne kadar süre çalışması gerekir?

Cevap: İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.

Soru: Mevsimlik ve kampanya işlerinde yıllık izin olur mu?

Cevap: Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.

Soru: İşçi ne kadar çalışırsa ne kadar izne hak kazanır?

Cevap: İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi; a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden, b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden, c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden, az olamaz. Ancak on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

Soru: Yıllık izine hak kazanmak için gerekli olan süre nasıl hesaplanır?

Cevap: Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.

Soru: İşyerinde 2 yıllık çalışması olan bir işçi 6 aylık bir sağlık raporu alırsa, bu sürenin ne kadarlık bir kısmı yıllık izin süresinin hesabında çalışılmış gibi sayılır?

Cevap: 55. maddenin a bendine göre, işçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.). İşçi 2 yıl çalıştığı için 6 hafta, kanunda hükümden ötürü 6 hafta toplam 12 hafta yıllık izin süresinin hesabında çalışılmış gibi sayılır. Diğer kısım sayılmaz.

Soru: Yıllık izin süresi işveren tarafından bölünebilir mi?

Cevap: Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur. Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir.

Soru: İşveren tarafından verilen izinler yıllık izinden mahsup edilebilir mi?

Cevap: İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez.

Soru: Hafta tatilleri yıllık izinden sayılır mı?

Cevap: Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.

Soru: İşçi yıllık izin süresi içinde başka bir işyerinde çalışırsa ne olur?

Cevap: Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.

Soru: İşçinin iş sözleşmesinin sona erdirildiği durumlarda yıllık izin ücretleri ne olur?

Cevap: İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir

Soru: Yıllık izin ücretlerinde zamanaşımı ne zaman başlar?

Cevap: Bu ücretlere ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.

Soru: İşveren işçinin ücretinden indirim yapabilir mi?

Cevap: Her türlü işte uygulanmakta olan çalışma sürelerinin yasal olarak daha aşağı sınırlara indirilmesi veya işverene düşen yasal bir yükümlülüğün yerine getirilmesi nedeniyle ya da bu Kanun hükümlerinden herhangi birinin uygulanması sonucuna dayanılarak işçi ücretlerinden her ne şekilde olursa olsun eksiltme yapılamaz.

Soru: İş Kanununa göre haftalık çalışma süresi kaç saattir ve günlük en fazla çalışma saati ne kadardır?

Cevap: Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir.

Soru: Denkleştirme döneminde fazla çalışma yapılır mı?

Cevap: Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Bu süre içerisinde bazı haftalarda haftalık çalışma süresi 45 saati aşsa da bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

Soru: Hangi durumlarda telafi çalışması yapılır?

Cevap: Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir.

Soru: Telafi çalışmasında tatil edilen zamanlar nasıl telafi edilir?

Cevap: Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.

Soru: İşyeri servisinde geçirilen süreler çalışma süresinden sayılır mı?

Cevap: İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz.

Soru: İşçinin işyerinde her an işgörmeye hazır bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın geçen süreler çalışma süresinden sayılır mı?

Cevap: İş Kanununun 66. maddesinin c bendine göre, işçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler çalışma süresinden sayılır.

Soru: Ara dinlenmeleri, çay ve yemek molaları çalışma süresinden sayılır mı?

Cevap: Sözleşmeyle kararlaştırılmamışsa çalışma süresinden sayılmaz.

Soru: Günlük çalışma saatlerinde işçilerin ne kadar süre ara dinlenmesi kullanması gerekir?

Cevap: İşçilere; Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika, Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat, yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat, ara dinlenmesi verilmesi gerekmektedir.

Soru: İşçi postalarının ne kadar sürede bir değiştirilmesi gerekir?

Cevap: Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.

Soru: Gece süresi ne kadardır?

Cevap: Çalışma hayatında “gece” en geç saat 20.00′de başlayarak en erken saat 06.00′ya kadar geçen ve her halde en fazla on bir saat süren dönemdir.

Soru: İşçiler gece en fazla kaç saat çalıştırılabilir?

Cevap: İşçilerin gece çalışmaları yedi buçuk saati geçemez.

Soru: Postalar halinde çalışılan işyerlerinde çalışma süresinin bir kısmı gündüz bir kısmı gece süresine rastlarsa bu durumda işçinin çalışma süresi nasıl belirlenir?

Cevap: Çalışma süresinin yarısından çoğu gece dönemine rastlayan bir postanın çalışması, gece çalışması sayılır.

Soru: İşçi çalıştırma yaşı kaçtır?

Cevap: On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

Soru: Çocuklarda haftalık çalışma süresi ne kadardır?

Cevap: Temel eğitimi tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten fazla olamaz. Ancak, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir.

Soru: Herkese gece çalışması yaptırılabilir mi?

Cevap: Sanayiye ait işlerde on sekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır. On sekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

Soru: Kadın işçilerde doğum izni ne kadardır?

Cevap: Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onalı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir.

Soru: Süt izni toplu olarak kullanılabilir mi?

Cevap: Süt iznini toplu olarak kullanmak yasa koyucunun amacına aykırıdır. Yasa koyucu iznin günlük olarak kullanılmasını öngördüğünden bu iznin günlük olarak kullanması gerekmektedir.

Soru: Kadın işçi doğumdan sonra ücretsiz izin kullanabilir mi?

Cevap: İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

Soru: Babanın doğum izni var mıdır?

Cevap: Kanunda babanın doğum iznine ilişkin herhangi bir ibare bulunmamaktadır.

Soru: İşçi özlük dosyasında ne gibi kayıtlar bulunması gerekmektedir?

Cevap: İşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *