2003 ylndan beri uygulanmakta olan i gvencesi ile, iverenin i szlemesini herhangi makul ve geerli bir sebep ya da hakl neden olmakszn, keyfi biimde bozmasnn engellenmesi amalanmaktadr. Domain Names . Dier bir deyile, i gvencesi kapsamndaki iinin i szlemesinin her durumda ve hibir neden olmakszn sonlandrlmas nlenmekte, adndan da anlalaca zere iinde sreklilik salanmaktadr.
Okurumuz A. Aslan, “30-35 iinin alt KOB vasfl bir irkette genel mdr olarak altn, bir ksm iilerin performanslar dk olduu iin, bir ksm iilerin de iyerinde kt rnek oluturup olumsuz davranlarda bulunduklar iin i szlemesini feshetmek istediini, KOB’lerde alan iilerin i gvencesinden yararlanp yararlanmayacaklarn ve iten kartmalar nleyici bir dzenleme olup olmadn ve nasl bir yol izlemesi gerektiini” soruyor.
4857 sayl Kanunu’nda KOB veya byk iyeri ayrm yaplmamtr. artlar tayan KOB’lerde de i gvencesi uygulanacaktr. Kanunu’nun feshin geerli sebebe dayandrlmas balkl 18. maddesine gre;
– 30 (otuz) veya daha fazla ii altrlan iyerleri ile
– 51’den (51 dahil) fazla ii altrlan tarm ilerinin yapld iyerleri i gvencesi kapsamna girecektir.
Burada, ii saysnn hesabnda i gvencesi kapsamna dahil olmayan, en az alt aylk kdemi olan ii ve iletmenin btnn sevk ve idare eden iveren vekili ve yardmclar ile iyerinin btnn sevk ve idare eden ve iiyi ie alma ve iten karma yetkisi bulunan iveren vekilleri ile belirli sreli hizmet akdiyle alan iilerin dikkate alnmas, ancak iyerindeki, renci, rak ve stajyerlerin ise dikkate alnmamas gerekmektedir. verenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerinde alan ii says, bu iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenecektir.
inin iyerindeki alt aylk kdemi, ayn iverene bal iyerlerinde geen sreler ile ayn iyerinde i szlemesinin kesintili olarak devam ettii sreler birletirilerek hesaplanacaktr.
Okurumuzun iyerinde 30-35 ii altna gre, iyeri bakmndan i gvencesinin koruyucu hkmleri kapsamnda olduu anlalmaktadr.
Kanunu’nun feshin geerli sebebe dayandrlmas balkl 18. maddesinde, otuz veya daha fazla ii altran iyerlerinde en az alt aylk kdemi olan iinin belirsiz sreli i szlemesini fesheden iverenin, iinin yeterliliinden veya davranlarndan ya da iletmenin, iyerinin veya iin gereklerinden kaynaklanan geerli bir sebebe dayanmak zorunda olduu hkme balanmtr.
inin yeterliliinden (daha dorusu yetersizliinden) ve davranlarndan kaynaklanan geerli sebepler, 4857 sayl Kanun’un 25’inci maddesinde belirtilenlerin dnda kalan ve iyerlerinde iin grlmesini nemli lde olumsuz etkileyen sebeplerdir. Geerli fesih iin sz konusu olabilecek sebepler, iinin i grme borcunu kendisinden kaynaklanan veya iyerinden kaynaklanan sebeplerle ciddi bir biimde olumsuz etkileyen ve i grme borcunu gerektii ekilde yerine getirmesine olanak vermeyen sebepler olabilecektir.
inin yetersizliinden dolay i akdinin feshedilebilmesi iin mutlaka yetersizliin iveren tarafndan belgelenmesi gerekmektedir. Bunun iin de, her ii iin ie alnmadan nce kiisel ve mesleki tecrbesini ve niteliklerini gsteren bilginin yer ald i bavuru formunun dzenlenmesi ve iyerindeki retim ve sat gibi performansn gsteren belgelerin dzenli olarak hazrlanmas, iiye verilen eitimlerin belgelendirilmesi, iinin olumsuz davranlarnn tutanakla tespit edilerek kendisinden yazl savunma alnmas gerekmektedir.
Yetersiz olduuna inanlan iiler mutlaka hizmet ii eitime alnmal ve performanslarn artrmalar istenmelidir. Gsterilen tm abalara ramen iinin istenen performans gsterememesi halinde son are olarak i akdinin feshedilmesi yoluna gidilmelidir. Performansn dklnn ispat ve tespitinin olduka zor ve profesyonel emek isteyen bir husus olduunu da mutlaka belirtmeliyim.
inin yetersizliinden veya davranlarndan kaynaklanan sebepler ancak iyerinde olumsuzluklara yol amas halinde geerli sebepler olarak feshe neden olabilirler. inin sosyal adan olumsuz bir davran, toplumsal ve etik adan onaylanmayacak bir tutumu iyerindeki retim ve i ilikisi srecine herhangi bir olumsuz etki yapmyorsa geerli sebep saylamaz.
gvencesinin mali boyutuna baktmzda birok KOB’nin bu yk kaldramayacan syleyebiliriz. Mahkeme veya zel hakemin ie iade karar vermesi halinde; kararn kesinlemesine kadar altrlmad sre iin iiye en ok drt aya kadar domu bulunan cret ve dier haklar denir. Ayrca, iiyi bavurusu zerine iveren bir ay iinde ie balatmaz ise, iiye en az drt aylk ve en ok sekiz aylk creti tutarnda tazminat demekle ykml olur.
i kesinleen mahkeme veya zel hakem kararnn tebliinden itibaren on ign iinde ie balamak iin iverene bavuruda bulunmak zorundadr. i bu sre iinde bavuruda bulunmaz ise, iverence yaplm olan fesih geerli bir fesih saylr ve iveren sadece bunun hukuki sonular ile sorumlu olur.
kaynak: resul kurt
