Genel olarak ücret zamları yıl başlarında yapılır. Dolayısıyla her yılbaşından sonra ücretlerle ilgili aldığımız sorularda belirgin bir artış olur. Özellikle ücretine zam yapılmayan veya umduğu zammı alamayan ya da mesai arkadaşları zam aldığı halde kendisi alamayan çalışanlar, yasal haklarını merak ederler.
İşte ücret konusunda çalışanlarımızın bilmesi gereken hususlar;
· İşverenin uygulayacağı ücret politikasının kırmızı çizgileri Anayasa ve yasalarla belirlenmiştir.
· En önemli iki kırmızı çizgiden birisi ücretsiz çalıştırma (angarya) yasağı, diğeri de asgari ücretin altında ücret ödeme yasağıdır.
· Bu kırmızı çizgiler dahilinde, işçi ve işveren gerek toplu gerekse bireysel iş sözleşmeleriyle ücret politikasının detaylarını belirleyebilirler.
· Toplu/bireysel iş sözleşmesinde hüküm yoksa işveren ücretlere zam yapmak zorunda değildir.
· Aynı sektörde kimi işverenlerin zam yapması, diğer işverenlerin de yapmasını zorunlu kılmaz.
· Ücretine zam yapılmayan işçi, sadece bunu gerekçe göstererek işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanamaz. Yargıtay kararları da bu yöndedir.
· İşveren, “eşit işlem ilkesi” gereği, bazı çalışanlara zam verip bazılarına vermeme şeklinde bir ayırım yapamaz. Fakat objektif kriterlere göre ücret artışını farklılaştırabilir.
· İşçi, objektif bir kriter olmaksızın, diğer çalışanlara zam yapıldığı halde kendisine zam verilmemesini gerekçe göstererek istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanır.
Görüldüğü üzere, işverenin ücretlere düzenli olarak zam yapmasını gerektirecek zorlayıcı bir yasal düzenleme bulunmuyor. Ücret politikasının en önemli kaynağı bireysel/toplu iş sözleşmeleridir. 2012 yılı için hiç zam alamayan veya umduğu zammı alamayan okurlarımıza duyurmuş olalım.
Sadettin Orhan / Bugün
