Türk Ticaret Kanunu’nun 509/2’nci maddesi uyarınca anonim şirketlerde ‘Kâr payı ancak net dönem kârından ve serbest yedek akçelerden dağıtılabilir.’Kâr payı avansı ise ‘Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olmayan şirketlerde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın bir tebliği ile belirlenecek şekilde dağıtılabilecek. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı konuya ilişkin olarak açıklamalarını ‘Kâr payı avansı dağıtımı hakkındaki’ tebliğ ile yapmış bulunmaktadır. (9 Ağustos 2012 gün ve 28739 sayılı Resmi Gazete)
Tebliğ’de yer alan tanımlamalara göre;
* Kâr payı, net dönem kârı veya serbest yedek akçeler üzerinden ortaklara veya kâra katılan diğer kimselere genel kurulca dağıtılmasına karar verilen tutarı,
* Kâr payı avansı; kâr payından mahsup edilmek üzere ara dönem finansal tablolara göre oluşan kârlar üzerinden tebliğ hükümlerine göre hesaplanan tutarı,
* Serbest yedek akçe; genel kanuni yedek akçelerin sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşan kısmı ile kanun ve sözleşme gereği ayrılanlar dışında genel kurul tarafından ayrılmasına karar verilen yedek akçeleri,
* Ortak ise; anonim şirketlerinin pay sahipleri ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin ortaklarını,
* Şirket olarak da; Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi olmayan anonim şirketler ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketleri ifade etmektedir.
Şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmesi için her şeyden önce şirket genel kurulu tarafından konuya ilişkin dağıtım kararı alması gerekmektedir. Bu bağlamda da kâr payı avansı dağıtılacak hesap döneminde hazırlanan 3, 6 veya 9 aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş olması öngörülmektedir.
Tebliğ ile yapılan düzenleme gereği şirket genel kurulu tarafından kâr payı avansı dağıtılmasına karar verilmesi halinde ayrıca aşağıdaki ilkelere uygun davranılması zorunlu olmaktadır. İlgili hesap dönemi sonunda yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda net dönem kârı oluşmaması durumunda, net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edilmesi, serbest yedek akçe tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş bulunan kâr payı avanslarının yönetim organının ihtarı halinde ortaklar tarafından şirkete iade edilmesi,
* Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının karar üzerine dağıtılan kâr payı avanslarından indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği, hususlarının kâr payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde genel kurul toplantısında karar altına alınması gerekmektedir.
* Diğer yandan anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, genel kurul tarafından bu yönde karar alınabilmesi için sermayesinin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır bulunması, bu nisabın toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde oy kulanmış olması, limited şirketlerde ise toplantıda temsil edilen oyların salt çoğunluğunun kâr payı avansı doğrultusunda olması gerekmektedir.
İlgili hesap dönemi öncesinde ödenen kâr payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net dönem kârından mahsup edilmesi zorunludur. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulu tarafından kâr dağıtımına ve kâr payı avansı ödenmesine karar verilemeyecek.
Dağıtılacak kâr payı avansı; varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının, vergi, fon ve mali karşılıkların, kanunlara ve esas sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin, varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi satışları ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak tutarların oluşan ara dönem kârından indirilmesi suretiyle hesaplanacak. Ödenecek kâr payı avansı, bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını aşamayacak.
Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak kâr payı avansı tutarı yukarıda belirtilen hususların yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde ödenmiş olan kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanacak.
Kâr payı avansları dağıtım tarihleri itibariyle ortaklara payları oranında ödenecek.
Konuya ilişkin olarak Ticaret ve Gümrük Bakanlığı tarafından yayımlanan tebliğ 9 Ağustos 2012 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Bu bağlamda da durumları müsait bulunan kurumlar 2012 yılında da kâr payı avansı dağıtabilecekler.
KAYNAK: VEYSİ SEVİĞ / İTO G./05.09.2012
