Son yıllarda bizim “İstihdam Trajedisi” yetkililerin ise “İstihdam Stratejisi” adını verdikleri bir paket düzenleme ile kaldırılması gündeme sık sık getirilen Kıdem Tazminatı ve Kıdem Tazminatı Fonu ile ilgili çok sayıdaki sorunuza cevap bulacağınız bu yazıyı hazırladık…
Şimdi Hangi Hallerde Kıdem Tazminatı alınıyor?
1-Emekli Olmadan Kıdem Tazminatı
Bu hak, 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4447 Sayılı Yasa ile 1475 Sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen bent ile gelmiştir. Bilindiği üzere, 1999 yılına kadar 4447 (daha sonra 4759) Sayılı Kanun ile emeklilik için daha önce yaş şartı yok iken belli bir süre prim ödeme ile belli sigortalılık süresinden sonra emekli olma şartlarının yanında bir de yaş şartı getirildi. Kanunda yaş şartı dışındaki şartları yerine getirenler, çalışmayı bırakıp emekli olacakları yaşı evlerinde beklemek istemeleri nedeniyle işten ayrılmaları halinde Kıdem Tazminatı alabileceklerdir.
Buna göre;
08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4447 Sayılı Yasa ile eklenen 1475 Sayılı Kanunun 14. maddesine 5. numaralı bent eklenmiş ve işçilere emekli olmadan istedikleri takdirde işlerinden ayrılıp KIDEM TAZMİNATI alma hakkı verilmiştir. “5. 506 Sayılı Kanunun 60′ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81′inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,” kıdem tazminatı ödenmesini hükmetmiştir.
Bu durumu açarsak,
506/60/A’ya göre
-Kadın ya da erkek olsun başkaca bir şart aranmaksınız 7000 gün sayınız varsa,
-Kadın ya da erkek 25 yıllık sigortalılık süresi ve en az 4500 gününüz varsa,
506 Geçici 81/B’ye göre,
-Kadın ise 20 ve erkek ise 25 tam yıl sigortalılık süresi ile aynı maddede belirtilen gün sayılarına (5000 ile 7000 arasında değişir.) ulaşmış olanlar,
506 Geçici 81/C’ye göre,
-İster kadın olsun ister erkek en az 15 yıldan beri sigortalı olması ve en az 3600 gün sayısını tamamlayanlar,
Diledikleri zaman SSK’ya başvurup Kıdem Tazminatı yazısı isteyebilir ve alacakları yazı ile işyerlerinden kıdem tazminatı alarak ayrılabilirler.
2-Evlilik Kıdem Tazminatı
4857 Sayılı Kanunla ortadan kaldırılan ama 1475 Sayılı Eski İş Kanunu’nun yürürlükte kalan tek maddesi olan 14 üncü maddesi Kıdem Tazminatı haklarını açıklamaktadır. Maddeye göre evlenen bayanlar, evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde aile birliğinin devamı adına çalışmazlarsa, işyerinde de bir yıldan fazla süredir çalışıyor olmak şartıyla kıdem tazminatlarını alabilirler.
3-Askerlik Kıdem Tazminatı
1475 Sayılı eski İş Kanunu’nun halen geçerli tek maddesi olan Kıdem Tazminatı başlıklı 14. maddesine göre, askere giden işçiye işyerinden ayrılış tarihine göre en az bir yıllık çalışması olması kaydıyla kıdem tazminatı işverence ödenmek zorundadır. Ayrıca, kullanmadığınız yıllık ücretli izin süreleriniz varsa bunun da ücretini işyerinden alarak askere gidebilirsiniz.
4-Emeklilikte Kıdem Tazminatı
SSK’lı çalışırken SGK’ya emekli olmak için dilekçe veren işçi de son işyerinde çalıştığı her yıl için bir brüt ücret tutarında kıdem tazminatı alabilir.
5-İşten çıkarılana Kıdem Tazminatı
4857 sayılı İş Kanunu, 854 sayılı Deniz-İş Kanunu veya 5953 sayılı Basın-İş Kanunu çalışanı olup da ihbar öneli veya ihbar tazminatı verilerek işverence işten çıkarılmış olanlara da kıdem tazminatı verilir. Ayrıca 4857/25. maddenin I, III ve IV bentlerindeki durumlarda da işverence işten çıkarılan işçiye kıdem tazminatı ödenir.
6-İşten haklı olarak çıkana Kıdem Tazminatı
İşverenin çalışana karşı yasal yükümlülüklerini tam ve zamanında yerine getirmemesi (Ücretlerin ve fazla mesailerin yasaya uygun hesaplanmaması veya takip eden ayın 20′sine kadar tam ödenmemesi, sigortaların hiç veya eksikl yapılması vs) veyahutta işverenin hakaret, küfür gibi şeref ve haysiyete aykırı hareketleri gibi örnekler vereceğimiz 4857 sayılı Kanun’un 24 üncü maddesinde yazılı olayların vuku bulması hallerinde işçi derhal işi bırakıp kıdem tazminatını talep edebilir.
7-Ölüm ve Kıdem Tazminatı
Çalışan işçi bir şekilde vefat ederse de geride kalanlarına kıdem tazminatı ödenir.
