I. Giriş
5510 sayılı Kanunda sigortalılık süresine ilave yapılmasına ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, Kanunun yürürlük tarihinden önce mülga kanunlara göre hak kazanılan;
– Mülga 506 sayılı Kanunun ek 5’inci maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri,
– 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 32’nci maddesine göre verilen fiilî hizmet süresi zamları,
sigortalılık süresine ilave edilmektedir.
506 sayılı Kanunun ek 5’inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp 5510 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinde sayılmayan işlerde 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmaz. Bu itibari hizmet süreleri aylığa hak kazanma koşullarında dikkate alınır.
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihine kadar gerek 506 sayılı Kanunun ek 5’inci maddesine gerekse 5434 sayılı Kanunun 32’nci maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları sigortalılık süresine ilave edilmekte iken, Kanunun yürürlük tarihinden sonra 4(a) sigortalıları için itibari hizmet süresi uygulaması kaldırılmıştır. 5510 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları prim ödeme gün sayısına ilave edilmekte ve emeklilik yaş hadlerinden indirilmektedir.
II.Prim Ödeme Gün Sayısı
5510 sayılı Kanun malüllük, yaşlılık ve ölüm aylıklarına hak kazanmada belli bir prim ödeme gün sayısını koşul olarak aramaktadır. Prim ödeme gün sayısı; malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçen sürelere ait gün sayısını ifade eder.
Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Primlerin hesabına esas tutulan günlük kazanç sigortalının bir ay içinde prime esas tutulan kazancının otuzda biridir. Uygulamada tam çalışılan veya prim ödenen aylardaki prim ödeme gün sayısı, ayın 28, 29, 31 gün olmasına bakılmaksızın 30 gün alınmaktadır.
Sigortalının prim ödeme gün sayılarını;
• Zorunlu sigorta gün sayısı
• İsteğe bağlı sigorta gün sayısı
• Borçlanma gün sayısı
• İhya edilen hizmetlere ait gün sayısı
• Birleştirilen hizmetlere ait gün sayısı
• Devir sandıklarına tabi geçen hizmetlere ait gün sayısı
• Maden yeraltında geçen hizmetlerin 1/4’ü
• Fiili hizmet süresi zammı
• Malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların çalışmalarının 1/4’ü
Oluşturmaktadır.
III.Maden İşyerlerinin Yer Altı İşlerinde Geçen Çalışmalar
5510 sayılı Kanunun geçici 9’uncu maddesinin altıncı fıkrasında; bu Kanunun yürürlük tarihinden önce bazı hükümleri yürürlükten kaldırılan 506 sayılı Kanuna göre sigortalı sayılanlardan, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışmaya başlayan sigortalıların, bu Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra bu işlerde geçen çalışmalarının en az 1800 gün olması halinde bu çalışmalarının dörtte biri toplam prim ödeme gün sayılarına ilave edilir.
Örnek: İlk defa 21/05/2003 tarihinde işe giren ve Bakanlıkça tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde çalışmaya başlayan bir sigortalının maden işyerleri dışındaki işyerlerinde 3000, maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde ise 1960 prim gün sayısı bulunmaktadır.
Bu sigortalının maden işyerlerinin yeraltı işyerlerinde geçen çalışmaları 1800 günden fazla olduğundan, bu işyerlerinde geçen çalışmaların 1/4’ü toplam prim ödeme gün sayısına ilave edilir.
İlave Edilecek Gün Sayısı: 1960/4 = 490
Toplam Prim Gün Sayısı: 3000+1960+ 490= 5450’dir.
IV.Fiili Hizmet Süresi Zammına Tabi Çalışmalar
Fiili hizmet süresi zammı, sigortalıların 5510 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen işyeri ve/veya işlerde geçen çalışma sürelerinin her 360 günü için;
1) 60 gün eklenecekse
(fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,17),
2) 90 gün eklenecekse
(fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,25),
3) 180 gün eklenecekse
(fiili hizmet süresi zammı kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,50),
formülü uygulanarak hesaplanmalıdır.
Örnek: Maden ocağında çalışan bir sigortalının fiili hizmet süresi zammı kapsamında 3840, diğer işlerde 1000 prim gün sayısı bulunmaktadır.
Bu sigortalının;
– Fiili hizmet süresi zammı kapsamında eklenecek gün sayısı: 3840 x 0,50 = 1920 gün
5510 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesinin ikinci fıkrasının 10’uncu bendinde yer alan işyerlerine göre eklenecek gün sayısının tespitinde gün sınırlaması bulunmadığından, toplam prim gün sayısına 1920 günün tamamı ilave edilerek.
– Toplam prim gün sayısı : 3840 + 1000+1920 (FHSZ) = 6760 gün olacaktır.
V.Malûl Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar
5510 sayılı Kanunla getirilen yeni bir düzenlemedir. Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilmektedir. Bu indirimler kadın sigortalının bu durumunu belgelendirmesi koşuluna bağlıdır. Başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğun varlığı sağlık kurulu raporu ile belgelenmelidir. Malul çocuğun ölümü veya bakıma muhtaçlığının kalkması halinde, Kanunun yürürlük tarihinden ölüm tarihine veya bakıma muhtaçlığın kalktığına karar verilen sağlık kurulu rapor tarihine kadar geçen hizmetlerin dörtte biri prim ödeme gün sayısına eklenir ve emeklilik yaş hadlerinden indirilir.
Örnek: Kadın sigortalının bakmakla yükümlü bulunduğu malul çocuğunun başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda olduğuna Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu tarafından 20/07/ 2006 tarihli sağlık kurulu raporuna istinaden karar verilmiş ve Malul çocuk 06/05/2010 tarihinde ölmüştür. Sigortalının 5510 sayılı Kanunun yürürlüğü girdiği tarihten 06/05/2010 tarihine kadar toplam 575 gün çalışmasının bulunduğunu varsayarsak.
Bu durumda sigortalının toplam prim ödeme gün sayısına ilave edilecek gün sayısı:
575/4 = 143,75 ====) 143 gündür.
VI. Sonuç
Sigortalıların fiilen çalışmaları olmadığı halde belirlenen sektörlerde çalışan sigortalılara fiilen çalışmışlar gibi 5510 sayılı Kanunun 40’ıncı maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları prim ödeme gün sayısına ilave edilmekte ve emeklilik yaş hadlerinden indirilerek erken emekli olmaları sağlanmaktadır.
kaynak: lebibyalkım
