I-GR
Asl olan amme alacann vadesinde denmesi olmakla birlikte vadesinde denmeyen alacan cebren tahsil ve takip edilmesi 6183 sayl Amme Alacaklar Tahsil Usul Hakknda Kanun hkmlerine gre deme emrinin teblii ile balamaktadr.
II-DEME EMRNN ER
6183 sayl Kanunun 55. maddesine gre;Amme alacan vadesinde demeyenlere 7 gn iinde borlarn demeleri veya mal bildiriminde bulunmalar lzumu bir “deme emri” ile tebli olunur.deme emrinde borcun asl ve ferilerinin mahiyet ve miktarlar, nereye denecei, mddetinde demedii veya mal bildiriminde bulunmad takdirde borcun cebren tahsil ve borlunun mal bildiriminde bulununcaya kadar ay gememek zere hapis ile tazyik olunaca, geree aykr bildirimde bulunduu takdirde hapis ile cezalandrlaca kaytl bulunur.
Ayrca mal olmad ynnde bildirimde bulunan borlunun bu bildirim ile birlikte veya bildirim tarihinden itibaren 15 gn iinde;
En son kanuni ikametgah ve i adreslerini,
Varsa devaml mkellefiyetleri bulunan dier tahsil dairelerini ve amme idarelerini ve bunlardaki hesap ve kayt numaralarn bildirmek ve nfus kayt suretini vermek mecburiyetinde olduklar aksi halde bu vazifeleri makul bir zre dayanmadan yerine getirmeyenlerin elli gne kadar adli para cezas ile cezalandrlaca bildirilir.
Madde metninde yer almamakla birlikte, borlunun hukukunu koruma asndan deme emrinde, deme emrine kar hangi srede hangi yarg merciine bavurulabileceine de yer verilmitir.Gecikme zamm, asl alacan deme gnne kadar ileyeceinden asl alacak iin dzenlenen deme emrinde gecikme zammnn gsterilmesi mmkn deildir. Ancak deme emrinde “Ayrca Gecikme Zamm da Alnacaktr” ibaresine yer verilerek mkellef bu konuda bilgilendirilir.
Cebren tahsil ve takip ilemleri deme emrinin teblii ile balayaca iin tebli usul ve esaslarna dikkat edilmesi byk nem tamaktadr.deme emirlerinin borlulara 213 sayl VUK hkmlerine gre tebli edilmesi esastr. Ancak deme emri tebliinin ilgili kanunda belirtilen tebli usullerine uyulmakla birlikte gerekli grlen hallerde postada oluabilecek gecikme ve tebli imkanszlklarnn nlenmesi icra takiplerinin geciktirilmemesi ve amme alacan vadesinde demeyen borlulara ilikin cebri takip ve tahsil ilemlerinin daha hzl yrtlebilmesi iin yaplacak teblilerde 213 sayl Kanunun 107.madde hkm gerei posta yoluna bavurmadan memur eliyle de tebli yaplmas mmkndr. Bu ekilde yaplan tebli mkellefleri borlarndan ksa zamanda haberdar ederek denecek olan gecikme zammnn daha dk miktarlar oluturmas asndan da nem arzetmektedir.Ancak 6183 sayl Kanunun 55. maddesine gre VUK’nun tebli hkmleri haricinde belediye hududu dndaki kylerde ikamet eden borlulara deme emirleri muhtarlka tebli olunur. deme emirlerini muhtarla tevdi tarihinden itibaren 15 gn iinde tebligat yaplmad takdirde deme emirleri tebli edilmemi olan borlularn isimleri deme emri hkm ve mahiyetindeki bir “deme cetveline” alnarak borlular borlarn demeye veya mal bildiriminde bulunmaya arlrlar.deme cetveli ky ihtiyar kurulu kapsna bir rnei de kyde herkesin grebilecei umumi bir mahalle 10 gn mddetle aslmak suretiyle tebli olunur ve cetvelin asld ky muhtarlnca mnadi (tellallk- bir eyi duyurmak iin ar pazarda veya bulunulan yerin meydannda yksek sesle barma) vastasyla ilan olunur. Cetvel aslrken ve indirilirken keyfiyet muhtarlka bir tutanakla tespit edilir. Cebren tahsil ve takip deme emrinin teblii veya deme cetvelinin indirilmesi tarihinde balam olur.
IV-DEME EMRNE TEBLNE KARI MKELLEFN DEVLER
1-) deme Emri le Tebli Edilen Borcu deme;Mkellefin cebri icra ilemleri ile kar karya gelmemeleri iin deme emrinin tebliinden itibaren 7 gn iinde borlarn demeleri gerekmektedir.Ayrca mkelleflerin vergi borlarn daha kolay deyebilmeleri iin 6183 sayl Kanunun 41.maddesinde zel deme ekilleri belirlenmi ve mkelleflere borlarn vergi dairelerinin haricinde bankalar araclyla, kredi kart kullanmak suretiyle, postaneler vastasyla veya izgili ek kullanmak suretiyle denmesine olanak salanmtr.
2-) Mal Bildiriminde Bulunulmas;Kendisine deme emri tebli edilen borlu 7 gn iinde borcunu demek veya mal bildiriminde bulunmak zorundadr.Ancak mal bildirimi mutlaka bir mal bildirilmesini ifade etmez. Haczedilebilecek mal olmayan borlularn mallar olmadn bildirmeleri de mal bildirimi hkmndedir.Mal bildirimi amme borlusunun amme alacan karlayacak miktarda gerek kendi elindeki gerekse nc ahslar elindeki menkul ve gayrimenkul mallar ile alacak ve haklarnn; nev’ini, mahiyetini ve miktarn veya mal olmadn ve yaay tarzna gre geim kaynaklar ile buna nazaran borcunu ne ekilde deyebileceini tahsil dairesine yazl veya szl olarak beyan etmesidir.Asl olan borcu karlayacak miktarda mal bildiriminde bulunmaktr.Mal bildirimi servet beyan olmadndan borcuna yetecek miktarda mal bildiren amme borlusunun daha fazla bildirmeye zorlanmas mmkn deildir.Borlu mal bildiriminde gsterdii mallarn deerini de bildirmek zorundadr. free slots online . Ancak deeri bildirilen maln borcu karlayp karlamayacann kararn tahsil dairesi verir. Yaplan deerlendirme sonucunda mallarn borcu karlamayacana veya haciz ve satnn ok g olacana kanaat getirilirse mkelleften ilave bildirim de istenebilir.Tahsil dairesi alacan borlunun mallarnn haczi ve sat suretiyle tahsil etmek istedii takdirde mutlaka borlunun mal bildirimindeki mallarn haczetmek mecburiyetinde deildir. nk 6183 sayl Kanunun “haciz” balkl 62.maddesine gre tahsil dairesi mal bildirimi dnda kendisi tarafndan tespit edilen mallar da mal bildirimindeki mallarla birlikte veya onlara tercihan haczedebilir. Burada tahsil dairesince dikkat edilmesi gereken nokta yine ayn madde hkmne gre hem borlunun hem de alacakl amme idaresinin menfaatlerini mmkn olduunca korumak zorunluluudur.Bu nedenle de borca yetecek alacak garanti edildikten sonra borlunun madur edilmemesi gerekmektedir.
i-Mal Bildiriminde Bulunulmamas Durumunda; 6183 sayl Kanunun 60. maddesine gre kendisine deme emri tebli edildii halde 7 gn iinde borcunu demeyen ve mal bildiriminde de bulunmayan mkellef hakknda mal bildiriminde bulununcaya kadar ve bir defaya mahsus olmak ve ay gememek zere hapsen tazyik talebinde bulunulur. Hapsen tazyik talebi cra Tetkik Mercii Hakiminin kararyla Cumhuriyet Savclnca yerine getirilir.Hapsen tazyik karar verilebilmesi iin; deme emri ile tebli edilen borcun vade tarihinden itibaren bir yl gememi olmas ile birlikte mkellefe tebli edilen deme emrinin (tebli tarihinin) vergi dairesi kaytlarna girdii tarihten itibaren ay iinde cra Tetkik Mercii Hakimliine bildirilmesi gerekmektedir.Madde metninde bir defaya mahsus olmak zere derken mkellefe tebli edilen her bir deme emri zerine mal bildiriminde bulunulmamas durumunda uygulanr. Yani bir ahsa ayn yl iinde deiik borlar iin ayr ayr deme emirleri tebli olunmas halinde her bir deme emri iin ayr ayr mal bildiriminde bulunulmas gerekmektedir aksi halde her bir deme emri ile talep edilen bor iin ayr ayr hapsen tazyik karar alnr.Hapsen tazyik mal bildiriminde bulununcaya kadar uygulanaca iin borlunun sresi getikten sonra veya hapis tazyik karar ktktan sonra ya da hapisle tazyik edildikten sonra da mal bildiriminde bulunmas durumunda hapsen tazyik ilemi uygulanmaz veya uygulanmsa mkellef serbest braklr.Mkelefin tzel kii olmas durumunda deme emri tzel kiilik adna dzenlenmekle birlikte mal bildiriminde bulunma ykmll kanuni temsilciye ait olduundan hapsen tazyik kararlar bu ykmll yerine getirmeyen kanuni temsilciler hakknda uygulanr.
ii-Geree Aykr Mal Bildiriminde Bulunulmas Durumunda;Mal bildirimini geree aykr ekilde bildiren mkellefler veya yaay tarzlar mal bildirimine uymayanlar 6183 sayl Kanunun 111.maddesi hkmne gre aydan bir yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr.
iii-Mal Edinme ve Artmalarnn Bildirilmemesi Durumunda; deme emri teblii zerine sresinde mal bildiriminde bulunmakla birlikte bildirimde mal olmadn bildiren veya borca yetecek kadar mal gstermemi olan mkellef sonradan edindii mallar ve gelirindeki artlar yine 6183 sayl Kanunun 61. maddesi gerei edinme ve artma tarihinden balayarak 15 gn iinde vergi dairesine bildirmek zorundadr. Bu bildirimi sresi iinde yapmayan mkellefler vergi alacann tahsilini engellemi veya zorlatrlm olduu sebebiyle yine ayn Kanunun 112. maddesine gre bir seneye kadar hapis cezas ile cezalandrlr.
iv-Borlu Mkellefe Ait Ellerinde Bulundurduklar Mallarn Bildirilmemesi Halinde:6183 sayl Kanunun 55.maddesinin son fkrasna gre borcunu vadesinde demeyen mkelleflere ait mallar elinde bulunduran nc ahslardan bu mallar 7 gn iinde bildirmeleri istenir. Bu sre iinde yaplan talebe ramen ellerinde bulundurduklar mallar bildirmeyenler hakknda ayn kanunun 113.maddesine gre alt aya kadar hapis cezas uygulanr.
Yukarda Kanunun 111,112,113.maddelerinde belirtilen sular alacakl vergi dairelerinin bulunduu yerdeki en byk memurunun (defterdar veya vergi dairesi bakan) ihbar zerine Cumhuriyet Savcl tarafndan takip edilir. Ayrca bu sular bir tzel kiiliin idare ve muamelelerini grme srasnda ilenmi ise ceza tzel kiiliin ortaklarndan, mmessil ve vekillerinden, tasfiye memurlarndan, idare meclisi reis ve azasndan, murakp ve mfettilerinden veya mstahdemlerinden muameleyi yapm olanlar hakknda uygulanr.
1-) Tecil ve Taksitlendirme Talebinde Bulunulmas Amme borcunun vadesinde denmesi veya haciz tatbik edilmesi veyahut haczedilmi mallarn paraya evrilmesi mkellefi ok zor durumda brakacaksa 6183 sayl kanunun 48. maddesindeki artlara uymak kouluyla mkellef tarafndan tecil ve taksitlendirme talep edilebilir. Bu nedenle kendisine deme emri tebli edilen mkellef vadesinde deyemedii borlar iin ilgili vergi dairesinden tecil ve taksitlendirme talebinde de bulunabilir.Ancak burada atlanlmamas gereken nokta tecil ve taksitlendirme talep edilmesi halinde bunun tecile yetkili makamlar tarafndan zorunlu olarak yaplmas gereken bir ilem olmaddr. Tecile yetkili makamn talebi yerinde grmesi dahilinde ve mkellefin de kanunda belirtilen artlar yerine getirmesi neticesinde tecil ve taksitlendirmeden faydalanlabilir.
2-) deme Emrine Dava Almas 6183 sayl Kanunun “deme emrine itiraz” balkl 58.maddesinde kendisine deme emri tebli olunan mkellef ;
Byle bir borcun olmad,
Borcun ksmen dendii,
Borcun zamanamna urad,
gerekeleriyle tebli tarihinden itibaren 7 gn iinde vergi mahkemesinde dava aabilir. Ayrca vergi mahkemesi kararlarnn mkellef aleyhine sonulanmas durumunda mkellef isterse bir st yarg mercii nezdinde itiraz veya temyiz talebinde de bulunabilir.deme emrine dava ama gerekeleri madde hkm ile snrl hale getirilmitir.Bunun en nemli nedeni tahsil edilmesi gereken safhaya gelen alacan srncemede braklmadan en ksa srede tahsilinin salanmasna yneliktir. Bunun bir gstergesi de dava ama sresinin 7 gn gibi ksa bir sre olmasdr.
i-Byle Bir Borcun Olmad Ynndeki ddialar:Kendisine deme emri tebli edilen borlunun byle bir borcunun olmadn iddia edebilmesi iin, borcun hukuken hi domamas ya da bor doduktan sonra tamamen denmesi veya baka bir nedenle ortadan kalkm olmas gerekmektedir.
ii-Borcun Ksmen dendii Ynndeki ddialar: Bu gereke ile borlu borcun varln kabul etmekte ancak borcun deme emri ile talep edilen tutar kadar olmadn ileri srerek dava ama hakkn kullanma yoluna gitmesine olanak salanmtr.
iii-Borcun Zamanamna Urad Ynndeki ddialar: Zamanam kanunlarda belirlenmi olan belli bir srenin gemesi nedeniyle bir hakkn elde edilmesi veya bir hakkn kaybedilmesidir. 6183 sayl Kanunun 102.maddesi amme alacann vadesinin rastlad takvim yln takip eden takvim yl bandan itibaren 5 yl iinde tahsil edilmemesi durumunda zamanamna urayacan ayrca para cezalarna ait zamanamnn hususi kanunlarndaki hkmlere gre uygulanacan 103 ve 104. maddelerinde ise tahsil zamanamnn kesilmesi ve ilememesi durumlar aklanmtr.lgili maddelerdeki hususlara da dikkat edilerek borcun zamanamna urad ynndeki iddia ile dava ama yoluna gidilmesi gerekir.
iv-Dava Almasnda nemli Noktalar;Tahsilat ilemlerine kar alan davalar tahsil ilemlerini durdurmaz, bunlar hakknda yrtmeyi durdurulmas istenebilir. Bu nedenle de deme emrine kar alan davalar da yarg mercilerince yrtmeyi durdurma karar verilmedii mddete borlu tarafndan bor tutar kadar vergi dairesine teminat gsterilmi olsa dahi takip ve tahsil ilemleri durmayacandan “yrtmeyi durdurma talepli ” dava almas kendileri asndan daha doru olacaktr.Tm bunlarn yan sra yine 58.maddesinde “itiraznda tamamen veya ksmen haksz kan borludan, hakkndaki itirazn reddolunduu miktardaki amme alaca %10 zamla tahsil edilir ” denilmektedir. Bu hkme gre deme emrine dava aan borlunun tamamen veya ksmen haksz kmas sonucunda haksz klan tutar zerinden ve kararn kesinlemesi sonucu ayrca %10 zam alnacaktr. Bu nedenle deme emrine dava aacak olan mkellefin maddenin bu hkmn dikkate alarak dayanaktan yoksun ve geerli bir gereke olmad mddete dava amamas yerinde olur.deme emri ile istenen alacan tamamna dava almas durumunda mal bildiriminde bulunma sresi ilk derece mahkemesinin nihai kararna kadar uzamaktadr. Alan davann ksmen ya da tamamen borlu aleyhine sonulanmas durumunda borlunun ayrca bir bildirim beklemeksizin ret kararnn kendisine tebli tarihinden itibaren 7 gn iinde ret olunan tutar kadar mal bildiriminde bulunmas gerekmektedir. Bunun yannda davann devam srasnda yrtmenin durdurulmas karar verilmedii srece takip ve tahsil ilemleri devam edeceinden vergi dairesince borcu karlayacak miktarda mal haczi yaplm ise mkellefin dava sonucunda ayrca mal bildiriminde bulunmasna gerek bulunmamaktadr. Ancak deme emri ile takip edilen borcun bir ksmna dava almas durumunda, dava konusu yaplmayan bor ksm iin deme emrinin tebliinden itibaren 7 gn iinde mal bildiriminde bulunma ykmll vardr. Dava almayan ksm iin herhangi bir sre uzatm sz konusu deildir.
V- SONU
Tahsilat ile ilgili usul ve esaslarn belirlendii 6183 sayl AATUHK kanun borlu bulunan mkelleflerin borlarn deme aamasndaki ve dedikten sonraki durumlarn da gz nnde tutarak kamu alacan demekle mkellef olanlara demeyle ilgili kolaylklar gstermektedir. Bununla beraber ayn kanun hkmleri yine kamu alacan emniyet altna da alarak kolay ve seri bir ekilde tahsil etmeyi amalamaktadr. nk vergi alacann uzunca bir sre mkellefin zerinde braklmas amme hizmetlerini de sekteye uratmak anlamna gelmektedir. Toplumsal refahn artrlabilmesinin nedenlerinden biri de vergi gelirlerinin adalet, tarafszlk ve verimlilik ilkeleri erevesinde toplanmas ile mmkndr.
Aye GINALI
Antalya Vergi Dairesi Bakanl Kurumlar Vergi Dairesi Mdrl Vergi DairesiMdr YardmcsSMMMO Mali zm Dergisi
KAYNAKA
T.C.Yasalar (21.07.1953). 6183 sayl AATUHK. Ankara:Resmi Gazete (8469 sayl).
Maliye Bakanl (30.06.2007).seri:A sra no:1 no’lu Tahsilat Genel Teblii. Ankara:Resmi Gazete (26568 sayl)
a>
