Soru: İhbar öneli ödenerek işten çıkarılan bir işçi işe iade davası açabilir mi?
Cevap: İhbar öneli ödenmesi işçinin işe iade davası açmasına engel değildir. İşçinin 18, 19, 20 ve 21. madde hükümlerine göre haklı saklıdır.
Soru: İşe iade davası açabilmenin şekil şartı nedir?
Cevap: İşyerinde otuz veya daha fazla işçi çalıştırılması, işçinin işyerinde en az altı aylık kıdemi olması, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışmasıdır.
Soru: Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçi işe iade davası açabilir mi?
Cevap: Belirli süreli iş sözleşmesi çalışan işçi işe iade davası açamaz. Ancak belirli süreli iş sözleşmeleri zincirleme yapılmaları nedeni belirsiz hale gelmişse işe iade davası açabilir.
Soru: İşe iade davasında işçinin altı aylık kıdemi nasıl hesaplanır?
Cevap: İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir.
Soru: İşveren iş güvencesi olan bir işçiyi işten çıkarmasındaki usul nedir?
Cevap: İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin 25 inci maddenin (II) numaralı bendi şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır.
Soru: İşe iade davası ne zaman açılabilir?
Cevap: İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir.
Soru: Geçersiz yapılan bir fesih sonucu işe iade kararı verilen bir işçinin ne kadar sürede işe başlaması gerekir?
Cevap: İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır.
Soru: İşe iade davasını kazanan bir işçinin işyerinde çalışmadığı kısmın ücreti ödenir mi?
Cevap: Kanun sadece çalışılmayan 4 aya kadar ücretin ödeneceğini öngörmüştür.
Soru: Mahkeme tarafından feshin geçersizliğine karar verildiğinde işveren işçiyi ne kadar sürede işe başlatmak zorundadır?
Cevap: İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.
Soru: Kıdem ve ihbar tazminatı ödenerek işten çıkarılan işçi işe iade davasını kazanırsa ne olur?
Cevap: İşçi işe başlatılırsa, peşin olarak ödenen bildirim süresine ait ücret ile kıdem tazminatı, yukarıdaki fıkra hükümlerine göre yapılacak ödemeden mahsup edilir. İşe başlatılmayan işçiye bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse, bu sürelere ait ücret tutarı ayrıca ödenir.
Soru: İşveren işçinin çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik yapabilir mi?
Cevap: İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir.
Soru: İşçi, işverenin çalışma şartlarında esaslı bir değişiklik önerisini kabul etmezse ne olur?
Cevap: İşverenin çalışma şartlarında esaslı değişiklik yapma isteği işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmezse işçiyi bağlamaz.
Soru: İşçi işi habersiz olarak bırakıp başka bir işverenin yanında çalışmaya başlarsa işi bırakılan işveren ne yapabilir?
Cevap: Süresi belirli olan veya olmayan sürekli iş sözleşmesi ile bir işverenin işine girmiş olan işçi, sözleşme süresinin bitmesinden önce yahut bildirim süresine uymaksızın işini bırakıp başka bir işverenin işine girerse sözleşmenin bu suretle feshinden ötürü, işçinin sorumluluğu yanında, ayrıca yeni işveren de aşağıdaki hallerde birlikte sorumludur: a)İşçinin bu davranışına, yeni işe girdiği işveren sebep olmuşsa. b)Yeni işveren, işçinin bu davranışını bilerek onu işe almışsa. c) Yeni işveren işçinin bu davranışını öğrendikten sonra dahi onu çalıştırmaya devam ederse.
Soru: Ücreti ödenmeyen bir işçi iş akdini tek taraflı olarak feshedip tazminat alabilir mi?
Cevap: İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, işçi iş akdini haklı nedenle feshedebilir. İşçi bu durumda kıdem tazminatına hak kazanabilir, ihbar tazminatı alamaz.
Soru: İşçi işyerinde çalışırken işyerinden kaynaklanan bir hastalığa tutulursa iş akdini feshedip, kıdem tazminatı alabilir mi?
Cevap: İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa işçi iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Soru: İşveren işçinin işe devamsızlığı durumunda ne yapabilir?
Cevap: İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi durumunda işveren işçiyi haklı nedenle tazminatsız işten çıkartabilir.
Soru: İşyerinde 2 yıl çalışmış bir işçi 6 aylık bir süre için tutuklanırsa işçinin iş akdi ne olur?
Cevap: İş Kanununun 25. maddesinin 4. bendine göre, işçinin tutukluluk süresinin bildirim önellerini aşması halinde işveren işçinin iş akdini kıdem tazminatı ödeyerek feshedebilir.
Soru: Ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık nedeni ile iş akdinin haklı nedenle fesih hakkı ne zaman doğar?
Cevap: Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz.
Soru: İş arama izninde çalıştırılan bir işçinin ücreti nasıl ödenir?
Cevap: İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.
Soru: İşçi ihbar öneli vererek işten ayrılacağını beyan ettiği durumda iş arama izni kullanabilir mi?
Cevap: İş arama izni her iki taraf içinde düzenlenmiştir. Bu süre zarfında işveren işçiye günde 2 saat iş arama izni vermek zorundadır.
Soru: İşçiye çalışma belgesi verilmesi zorunlu mudur?
Cevap: İşten ayrılan işçiye, işveren tarafından işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren bir belge verilir. Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede doğru olmayan bilgiler bulunmasından zarar gören işçi veyahut işçiyi işine alan yeni işveren eski işverenden tazminat isteyebilir.
Soru: Toplu işten çıkarma yapmak isteyen işveren öncelikle neye dikkat etmelidir?
Cevap: Öncelikle işten çıkarılacak işçilerin İş Kanununun 17. maddesine göre çıkarılması gerekir. İşyerinden çıkarılacak işçi sayısının toplam işçi sayısına oranının kanunda belirtilen oranlarda olması gerekir. İşyerinde çıkarılacak işçi sayısının en az otuz gün önceden bir yazı ile, işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirilmesi gerekir. Yapılacak bildirimde, işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunması zorunludur.
Soru: İşveren bir defada değil de aralıklarla işçi çıkartırsa ne olur?
Cevap: Otuz günlük zaman dilimi içerinde çıkartılan işçi sayısı, kanunda belirtilen oranlara ulaşıyorsa toplu çıkarma sayılır.
Soru: İşyeri kapanırsa toplu işten çıkarma sayılır mı?
Cevap: İşyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, işveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirmek ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür. Bu durumda toplu çıkarma sayılır.
Soru: Mevsimlik ve kampanya işlerinde çalışanların işlerinden çıkarılması toplu işten çıkarma sayılır mı?
Cevap: Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz.
Soru: Özel işyerlerinde özürlü çalıştırma yükümlülüğü ne kadardır?
Cevap: İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü çalıştırmak zorundadır.
Soru: Özürlü ve eski hükümlü istihdamı yükümlülüğünde işçi sayısı nasıl hesaplanır?
Cevap: Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
Soru: Bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler tekrar işe alınabilir mi?
Cevap: Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır.
