İşsizlik ödeneği alan işsiz isteğe bağlı sigortalı olursa işsizlik ödeneği kesilir mi?
S. Mehmet KELEŞ
(Sosyal Güvenlik Denetmeni – Bozüyük SGM Md. V.)
1. Giriş
Çalışanlar bazen kendi istekleri ile bazen de çalışma isteğinde bulundukları halde değişik nedenlerle işsiz kalabilmektedirler. İşsizlik sigortası, kendi isteği dışında işsiz kalanlara belirli süre ve miktarda ödeme yapılmak suretiyle bir süreliğine de olsa işsiz kalan kişiye güvence sağlamaktadır. İşsiz kalan kişiler emekliliği için yeterli prim gün sayısının bulunmaması halinde isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödemek isteyebilmektedirler. Bu durumda işsizlik ödeneğinin kesilip kesilmeyeceği yazımızın konusunu oluşturmaktadır.
2. İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Koşulları
İşsizlik ödeneğine hak kazanma şartları 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun51’inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:
A) İş akdinin işveren tarafından;
– Fesih bildiriminde bulunarak sona erdirilmesi,
– İşçinin sağlık sorunları nedeniyle sonlandırılması,
– İşyerinde işçiyi bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan bir zorlayıcı sebebin ortaya çıkması nedeniyle sonlandırılması,
B) İş akdinin işçi tarafından;
– İş veya işyerinden kaynaklı bir sağlık sorunu nedeniyle feshedilmesi,
– İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan halleri nedeniyle feshedilmesi,
– İşin bir haftadan fazla süre ile yapılmasını engelleyici zorlayıcı bir sebep nedeniyle sonlandırılması,
C) Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi,
D) İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olma, hallerinde işsizlik ödeneğine hak kazanılabilir.
İş sözleşmesinin yukarıda açıklanan hallerde sona ermesi durumunda, işsiz kalan kişinin 30 gün içinde işyerinin bağlı bulunduğu İŞKUR Müdürlüğüne başvurması gerekmektedir.
Yukarıda sayılan haller dışında işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması veya işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymaması nedeniyle işveren tarafından işten çıkarılması durumunda işsizlik ödeneğinden yararlanılamaz.
İşsizlik ödeneği alabilmek için en az 600 gün
işsizlik sigortası primi ödenmiş olması ve hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 günlük sürede
prim ödeyerek sürekli çalışmış olması gerekmektedir.
Bu durumda olanlardan;
a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara 180 gün,
b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara 240 gün,
c) 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara 300 gün,
süre ile işsizlik ödeneği verilir.
3.İşsizlik Ödeneğinin Kesilmesini Gerektiren Sebepler
İşsizlik ödeneği alanlardan,
– İŞKUR tarafından teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddedenlerin işsizlik ödeneği kesilir.
– İşsizlik ödeneği aldığı sürede gelir getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilenlerin ödeneği kesilir.
– İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyenlerin ödeneği kesilir. Ödeneğin kesilme gerekçesinin ortadan kalkması halinde, işsizlik ödeneği ödenmesine yeniden başlanır. Ancak yapılacak ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sonunu geçemez.
– Haklı bir nedene dayanmaksızın İŞKUR tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyenlerin ödenekleri kesilir. Ödeneğin kesilme gerekçesinin ortadan kalkması halinde, işsizlik ödeneği ödenmesine yeniden başlanır. Bu durumda yapılacak ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sonunu geçemez.
4. Sonuç
Yazıda işsizlik ödeneğine hak kazanma şartları ile işsizlik ödeneğinin kesilmesini gerektiren hususlar açıklanmıştır. Gerek ödeneğe hak kazanma koşullarında gerekse ödeneğin kesilmesini gerektiren sebeplerde isteğe bağlı sigortalılık ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. İsteğe bağlı sigortalılık kişinin kendi isteğiyle tabi olabildiği ve karşılığında bir gelir elde etmediği, primlerinin kendisi tarafından ödendiği bir sigortalılıktır. Dolayısıyla isteğe bağlı sigortalılıktan dolayı sigortalının herhangi bir gelirinin olması söz konusu olmadığından, işsizlik ödeneği alan işsizlerin isteğe bağlı sigortalı olmaları halinde işsizlik ödenekleri kesilmez.
