Sorunuz:
İyi gunler, Istanbul Merkezli bir firmada calismaktayim. 1 Mayista SSK’min baslangic tarihidir. Mulakat yaparken Insan kaynaklari ve Teknik Mudurle gorustum. Mulakat sirasinda bana dedikleri ise basladigim ilk 2 ay 800 Euro(deneme suresi dediler), 3. aydan itibaren 1000 Euro alacaktim ve egitimi basariyla gecersen maasin soyle olur boyle olur ne dediler ne de yazili belge sundular. Fakat su ana kadar hicbir sozlesmem yok, hic bir yazili belgede yok ortalikta. Neyse ise girdikten sonra Insan kaynaklarindaki yetkili kisiye en az uc defa maasla ilgili soru sordum, 3′unde de yukarida yazdigim cevabi aldim. Bu ay almam gereken parayi almayinca Teknik Muduru aradim. Bu arada bize egitim verileceginden bahsedildi ama egitimle maasin hicbir bagdastirici bir unsurundan bahsedilmedi. Bu arada Teknik Midir bizimle direkt muhattap oluyor. Teknik Muduru aradim “boyle boyle moralimiz bozuk” dedim, “neden bozuk siz bilmiyor muydunuz maasinizin dusuk olacagini egitim bitene kadar boyle gidecek, sizi bir de Akademik imtahana sokacaz diye bana bagirarak telefonda soyledi bende tesekkur ettim telefonu kapattim. Bende ertesi gunu kimseye soylemeden Genel Mudurumuzu aradim, “bana Teknik Mudurumuz boyle boyle dedi, sinav dedi dedim, ben boyle anlasmamistim” dedim. Genel Mudurumuz sasirdi, ben bir konusayim, ondan sonra ararim seni dedi, arayan soran yok tabii, ondan sonraki gun Teknik Mudurumuz beni aradi bana dedi ki: “sen ne kadar terbiyesizsin, Genel Mudurumuzu neden aradin?” “Bende dedim ki soyledikleriniz beni tatmin etmedi” dedim. Ondan sonra beni tehdit etti, “ben seni tatmin etmek zorunda mıyım? Begenmiyorsan cek git” gibilerinden tehdit etti. Gene tabi telefonda bana bagiriyor, ben sakinim. Aradan birkac gun gecti bizim sefimizle birlikte bana x sehirine zarflar getiriyor. Zarflarin ustunde isimler yazili, bir tanesinde egitim verilmistir yaziyor tebligat gibi birsey yazilmis ama imza yerleri yok! Digerinde ise gene benim ismim yazan savunmami isteyen bir yazi. Neden hiyararsik duzeni bozup genel mudurumuzu aramisim, digeri de ne demek istemisim sizin soyledikleriniz beni tatmin etmedi demekle? ve neden hiyarasik baglanti kurallarini uymamisim? 24 saat icinde cevap bekleniyor benden ama zarflar yazinin yazilan tarihinden tam 5 gun sonra elime geciyor. Kagitta hala benim deneme suresi icerisinde oldugum yaziyor.
Benim sorum sunlar, bu deneme suresi denilen seyin resmi bir zamani yok mu isveren istedigi gibi deneme suresini uzatabilir mi? Egitim suresince maas tam mi yatar ve akademik sinav yapma hakki var mi, varsa bu akademik egitim max ve min ne kadar surer? bu gonderdikleri zarflari imzalamassam ne olur, ortada bir yazili ne belge var ne de bir sozlesme var, nasil bir yol izlemeliyim sizce, ozel sektorde hiyerarsik kurallar diye birsey var mi?tesekkurler!
Cevabımız:
Merhabalar,
Deneme süresine ilişkin düzenleme 4857 sayılı İş Kanunun 15.maddesinde yer almaktadır.15.madde şu şekildedir:
DENEME SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ
Madde 15 – Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.
Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer hakları saklıdır.
Kanun maddesinden anlaşılacağı üzere deneme süresi en fazla 2 ay olabilmektedir. Sadece toplu iş sözleşmeleriyle birlikte 4 aya kadar uzatılabilmektedir. İşçi ve işveren deneme süresi boyunca iş sözleşmesini ihbar sürelerine uymaksızın sona erdirebilmektedir. Ayrıca işvereniniz çalışma koşullarını belirten belgeyi işçiye 2 ay içerisinde vermekle yükümlüdür. Vermediği takdirde işçi noter kanalıyla bunu talep edebilir. Bölge Çalışma Müdürlüğü’ne şikayette bulunulması halinde bu belgenin verilmediği işçi sayısı kadar işverene ceza kesilir. İşe alma süreciyle ilgili hususlar işveren tarafından belirlenmektedir. Bu sebeple gerekli eğitimlere ve sınavlar yapabilmektedir. İşvereniniz sizi şu an geçerli bir sebep olmaksızın işten iş güvencesi kapsamında olmadığınızdan dolayı çıkartabilir. Çünkü 6 aydan az kıdeme sahip veya iş yerinde 30 dan daha işçi çalışan iş yerlerinin işçileri iş güvencesi kapsamında değildir. Bu kapsamdaki işçilerin iş sözleşmeleri herhangi bir nedenden dolayı sonlandırılabilmektedir.
