Hesap dönemi takvim yılı olanların, 2012 yılında kullanacakları tasdike tabi yasal defterlerini 31.12.2011 tarihine kadar tasdik ettirmeleri gerekmektedir.
1. Tasdik Edilmesi Gereken Defterler
Vergi Usul Kanunu’nun 220. maddesine göre;
– Yevmiye ve envanter defterleri
– İşletme defteri
– İmalat ve istihsal vergisi defterleri
– Nakliyat vergisi defteri
– Yabancı nakliyat kurumlarının hâsılat defteri
– Serbest meslek kazanç defteri
– İzin verilen hallerde yukarıda yazılı olanların yerine kullanılacak olan defterler,
tasdike tabidir.
Vergi Usul Kanunu defteri kebiri tutulması zorunlu defterlerden saymasına karşılık, bu defterin tasdikini zorunlu kılmamıştır. Bu nedenle defteri kebirin tasdik ettirilmemiş olmasının vergi hukukunda herhangi bir yaptırımı yoktur. Böyle olmakla birlikte, defteri kebir Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre tasdike tabi olup, bu işlemin yapılmasının olabilecek uyuşmazlıklarda sahibi lehine delil olma niteliği açısından önemi vardır.
2. Tasdik Süresi
Tasdik zamanı Kanun’un 221. maddesinde belirlenmiş olup, defterlerin aşağıda yazılı zamanlarda tasdik ettirilmesi gerekmektedir:
– Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda
– Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda
– Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde
– Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya başka nedenlerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.
Bu açıklamalar çerçevesinde, hesap dönemi takvim yılı olanların, 2012 yılında kullanacakları tasdike tabi yasal defterlerini 31.12.2011 tarihine kadar tasdik ettirmeleri gerekmektedir.
Öte yandan, 2011 yılında kullanılan yasal defterlerini 2012 yılında da kullanmak isteyenlerin ise Vergi Usul Kanunu’nun 222. maddesi hükmü gereğince, Ocak 2012 sonuna kadar tasdiki yeniletmeleri gerekir.
3. Defterlerin Tasdik Ettirilmemesinin Sonuçları
Tasdik zorunluluğu olan yasal defterlerden herhangi birisinin;
– Tasdik işleminin, süresinin sonundan başlayarak bir ay içinde yaptırılmamış olması Vergi Usul Kanunu’nun 352/II-6. maddesi çerçevesinde ikinci derece usulsüzlük cezasını,
– Tasdik işleminin yaptırılmamış olması (yasal sürenin sonundan başlayarak bir ay geçtikten sonra tasdik ettirilen defterler de tasdik ettirilmemiş sayılmaktadır) Vergi Usul Kanunu’nun 352/I-8. maddesi çerçevesinde birinci derece usulsüzlük cezasını, bu fiil aynı zamanda re’sen takdir nedeni de sayıldığından cezanın iki kat kesilmesini,
gerektirmektedir.
Öte yandan, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 34. maddesi hükmü, yüklenilen katma değer vergisinin indirimini, belgelerin yasal defterlere kaydedilmesi koşuluna bağlamıştır.
Bu açık düzenleme nedeniyle, yüklenilen katma değer vergisinin indirimi ancak mal ve hizmet alım belgelerinin yasal defterlere kaydedilmesi halinde mümkün bulunmakta, yasal defterlere kaydedilmeyen belgelerde yer alan katma değer vergisi ise indirim konusu yapılamamaktadır.
Tasdik ettirilmemiş defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergisinin, hesaplanan katma değer vergisinden indirilip indirilemeyeceğine ilişkin olumlu ve olumsuz özelge ve yargı kararları bulunmaktadır.
Bazı özelge ve yargı kararlarında, defterlerin tasdik ettirilmemesinin tek başına katma değer vergisi indirimini engellemeyeceği belirtilmekle birlikte, bazı Danıştay kararlarında;
– Tasdik ettirilmemiş defterlere yapılan kayıtların hiç yapılmamış sayılacağı,
– Bu defterlere kaydedilen faturalarda yer alan katma değer vergilerinin de indirim konusu yapılamayacağı,
sonucuna ulaşılmıştır.
Bu çerçevede telafi edilemez sonuçlarla karşılaşmamak için, yasal defterlerin süresinde tasdik işleminin yaptırılmasına dikkat edilmelidir.
4. Sonuç ve Uyarı
Önceki bölümlerde açıklandığı üzere, yasal defterlerin tasdik işleminin zamanında yaptırılmaması, özel usulsüzlük cezası yanında yüklenilen katma değer vergisinin indiriminin yapılamaması ile sonuçlanabilmektedir.
Tersi özelge ve yargı kararları olmakla birlikte, yasal defterlerin tasdik işleminin zamanında yaptırılmamasını tespit eden vergi inceleme elemanlarının, usulsüzlük cezası yanında, vergi indirimini reddedip cezalı katma değer vergisi tarhiyatı istemeleri olasıdır.
Bu çerçevede yapılacak tarhiyata karşı açılacak davanın ne şekilde sonuçlanacağı kesin olmayıp, kaybedilmesi riski ise alınabilecek bir risk değildir. Kaldı ki dava kazanılsa dahi, dava süreci ve maliyeti, yasal yükümlülüğün yerine getirilmesinin maliyeti ile karşılaştırılabilir değildir.
Sonuç olarak, katlanılamayacak maliyetlerle karşılaşmamak için, yasal defterlerin zamanında tasdik ettirilmesi konusunda dikkatli olunmasında yarar bulunmaktadır.
5. Muhasebeci Defter Bilgi Girişi Uygulaması
Noterler Birliğince yeni başlatılan bir uygulamayla, onaylanacak defterlerin muhasebeciler tarafından, TNBOnline sitesi aracılığı ile önceden elektronik ortamda girilmesi ve uygulama tarafından verilen defter liste numarası ile Noterliklere gidilmesi durumunda, defter onaylama işlemlerinin hatasız, hızlı ve eksiksiz olması amaçlanmıştır. Zorunlu olmayan bu uygulamanın onay işlemlerini hızlandıracağı düşünülmektedir.
Muhasebeci defter bilgi girişi uygulaması kullanım kılavuzuna Noterler Birliğinin resmi internet sitesi olan www.tnb.org.tr internet adresinden ulaşabilirsiniz.
6. e-defter Uygulaması ve Tasdik
Elektronik ortamda defter tutulmasına olanak sağlayan Elektronik Defter Genel Tebliği 13.12.2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bu tebliğde, defterlerini elektronik ortamda oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin sağlaması gereken şartlar ve prosedürler belirlenmiştir. Şartları yerine getiren mükelleflerin, 01.01.2012 tarihinden itibaren e-defter uygulamasından yararlanmaları ve yevmiye defteri ve defteri kebiri elektronik ortamda tutmaları mümkündür.
Elektronik defter tutanlar için hesap döneminin ilk ayının beratının alınması açılış onayı, son ayının beratının alınması ise kapanış onayı yerine geçmektedir.
Elektronik defter uygulamasıyla ilgili açıklamalar, konuyla ilgili bültenlerde yer almaktadır.
Saygılarımızla,
Recep Bıyık
Mevzuat Eğitim ve Araştırma Başkanı, YMM
